सौंदर्य’ ह्या शब्दाचा खरा अर्थ मला नव्याने उमगला. सौंदर्याची व्याख्या ही शारीरिक परिपूर्णतेवर असते. असा बऱयाचजणांचा समज असतो , पण मानसिक किंवा भावनिक सौंदर्याचा आपल्यापैकी कितीजणांनी विचार केलाय? केलाय का कधी?
आजकालच्या रंजक जगात ज्यामध्ये शारीरिक सौंदर्य, आधुनिक पेहराव, आकर्षक शरीरयष्टी कशी मिळवली जाईल आणि त्यामुळे किती लोक आपल्याकडे आकर्षित होतील, याकडे बऱयाच जणांचा कल असतो. त्यात तरुण पिढीबरोबर मध्यमवयीन आणि वयस्कर मंडळींचाही बऱयापैकी समावेश असतो.
लग्नाचा विषय काढाल तर कुंडली आणि घराण्याची, वधू – वरांची माहिती नंतर पाहिली जाते, पहिला मान मिळतो तो फोटोला. फोटो आवडला तर पुढचे, नाही तर सगळं मुसळ केरात! मला एक आश्चर्यकारक अनुभव सांगायला आवडेल, एक 50 वर्षाचा युवक लग्नासाठी मुली नाकारत होता कारण त्याला येणाऱया मुलींचे फोटो हे साडीतले होते. आता पन्नाशीच्या मुलासाठी येणाऱया मुलींचे संस्कार हे साडीतलेच असणार, जीन्स, स्कर्ट्सचे थोडीच असणार? ( काही अपवाद वगळता). मग आता तुम्ही सांगा, आयुष्याच्या उत्तरार्धात जेव्हा तुम्ही जीवनसाथी शोधताय, इथे कपडय़ांना महत्व द्यायचं की त्यांच्यातल्या संस्कारांना, समजूतदारपणाला?
पण जेव्हा विषय येतो शारीरिक व्यंगाचा, आपल्याकडे अशा वधू – वरांना पाहण्याचा दृष्टीकोनच बदलतो. चिंता, काळजी, सहानभूती, टोमणे, ऍडजस्टमेंट्स अशा अनेक शब्दांच्या राशी बाहेर पडायला लागतात. आमच्या एका वधू – वर मेळाव्यातील किस्सा सांगते, स्वाभाविकपणे वधू – वर मेळावा म्हणजे वधू – वरांनी स्वतः स्टेजवर जाऊन स्वतःबद्दल बोलायचे, आपल्या अपेक्षेबद्दल बोलायचे असे अपेक्षित असते, पण जेव्हा वधू – वरांची नावे घेतली जात होती, त्यामध्ये बहुतेक उपवर मुलं – मुली हजर असूनही स्टेजवर जायला / बोलायला लाजत होती. पण त्यामध्ये एक अशी मुलगी स्टेजवर आली जिच्या डाव्या पायाला अपघातामुळे कायमचे व्यंग आले होते. पण ती मुलगी इतकी हसरी, निरागस आणि स्वच्छ मनाची होती, तिने आपली सारी कहाणी, माहिती तथा अपेक्षा न डगमगता सर्वांपुढे मांडल्या. ती एकत्र कुटुंबातून आलेली. आई-वडील, आजी -आजोबा, काका -आत्या, भावंडं असं भरलेलं घर . शिक्षणही बरं होतं. अपघाताने काही काळ ती कोलमडली खरी, कारण बऱयाच अपेक्षांचा क्षणात भंग झाला होता, पण शारीरिक व्यंगाने खचून न जाता तिने पुन्हा जोशाने आयुष्याला सुरुवात केली. आता एका मल्टिनॅशनल कंपनीत ती नोकरी करते, घरातही बरीच मदत करते. तिने बोललेलं एक वाक्मय अजूनही माझ्या लक्षात आहे जे नकळत आपल्याला एक मोठा संदेश देऊन जातं. ‘माझं शारीरिक व्यंग ही माझ्या आयुष्यातील एक घटना आहे, माझं आयुष्य नव्हे ! मला माझ्या आयुष्यात अनेक छान रंग भरायचे आहेत आणि ते मी भरतेच आहे, मी अशा जोडीदाराच्या शोधात आहे, जो मला हे रंग भरण्यात मदत करेल, एकमेकांच्या मदतीने आपण हा आयुष्याचा प्रवास सुखद करू’.
तिच्या बोलण्यात कोणत्याही प्रकारची ढोबळता नव्हती किंवा अपेक्षांची अतिशोयोक्ती !!! संपूर्णतः निरागसता! तिचं बोलणं झालं, सारा हॉल स्तब्ध होता. पण नंतर तिथल्याच एका वकील मुलाने तिला मागणी घातली. त्यांचे लग्न होऊन आज 5 वर्षे झाली, एक गोंडस मुलगाही आहे आणि त्यांचा संसार अगदी सुखाचा चाललाय. ती नोकरी करते, घर, कुटुंब याकडे अगदी व्यवस्थितपणे लक्ष देते, यामध्ये तिचं व्यंग कोठेच, कधीच आडवं आलं नाही, असं तिचा नवरा सांगतो.
या घटनेतून इतकंच सांगावसं वाटतं की समाजातल्या अशा उपवर मुला – मुलींनो शारीरिक व्यंग ही एक अवस्था आहे, आयुष्य नव्हे, संकटे येतात, बरंच काही घेऊन जातात तर बरंच काही शिकवून आणि देऊनही जातात. त्यामुळे कोणत्याही, कुठल्याही परिस्थितीत तुम्ही सबळ राहू शकता, यावर विश्वास ठेवा. खचून न जाता नव्याने आयुष्याला सुरुवात करा. मग बघा, तुमच्या आयुष्यातील इंद्रधनुष्याला पुन्हा रंग भरणारा जोडीदार लवकरच तुम्हाला भेटेल.
-डॉ. स्नेहल अवधूत सुखठणकर