अमेरिकेने बगदादच्या विमानतळावर केलेल्या हवाई हल्ल्यात इराणच्या कमांडर जनरल कासिम सुलेमानी याला ठार मारले आणि विविध समस्यांनी ग्रासलेल्या जगाला अचानक धक्का बसला. आखातात आता पुन्हा युद्धजन्य परिस्थिती निर्माण होणार आणि त्याचे परिणाम तेलाच्या किमती वाढण्याबरोबर टंचाईच्या रूपाने जगभराच्या अर्थव्यवस्थेला प्रत्यक्ष-अप्रत्यक्ष हादरे बसणार याची सर्वत्र चिंता व्यक्त केली जात आहे. अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या आदेशानेच ही हत्या घडवून आणण्यात आल्याचे पेण्टागॉनने जाहीर केले आहे. आपल्या या मर्दुमकीची जगाला जाणीव व्हावी यासाठी अमेरिकेचा राष्ट्रध्वज ट्रम्प यांनी व्टिटरवर झळकावून आपल्या या अनोख्या यशाची शेखी मिरवली आहे. गेले वर्षभर अमेरिका आणि इराणचे तणावपूर्ण असलेले संबंध आणि दबावतंत्राचा वापर करत अमेरिकेने सर्वबाजूनी इराणच्या चालवलेल्या कोंडीमुळे आधीच जगाने सामंजस्याने घेण्याचे आवाहन केले होते. पण, जगाच्या आवाहनाला धुडकावून लावण्यात ट्रम्प यांना आनंद मिळत असावा. परिणामी त्यांनी सुलेमानीला ठार मारण्याचा निर्णय घेतला. इराक आणि अन्य ठिकाणच्या अमेरिकेच्या दूतावासातील कर्मचाऱयांवर हल्ला करण्याची योजना सुलेमानी आखत होता, यापूर्वी अमेरिकेच्या शेकडो नागरिकांच्या हत्येला तो जबाबदार होता त्यामुळे ही कारवाई करण्यात आली असल्याचे अमेरिकेने जाहीर केले आहे. सुलेमानी हा इराणमधील अत्यंत लोकप्रिय नेता बनल्याने आणि मध्यपूर्वेतील या शक्तीशाली कमांडरला भविष्यातील इराणचा अध्यक्ष बनवले जाणार असल्याने त्याला अमेरिका आपला सर्वात मोठा शत्रू मानत होती. या हल्ल्याद्धारे इराणला धडा शिकवणे आणि मित्रराष्ट्रांना आश्वस्त करणे हे उद्देश सफल झाले अशी अमेरिकेची भावना निर्माण झाली असली तरी इराणही गप्प बसेल असे नाही. हल्ल्याला जशास तसे उत्तर देण्याचा इशारा इराणचे सर्वेसर्वा आयातुल्ला खामेनी यांनी दिला आहे. त्यामुळे भविष्यात इराकमधील अमेरिकी सैन्यावर इराणकडून हल्ले होण्याची किंवा त्याहून गंभीर हल्ला होण्याचीही शक्यता वर्तवली जात आहे. भारतासारख्या देशावर त्याचे गंभीर परिणाम झाले नाहीत तरच नवल. आंतरराष्ट्रीय बाजारात खनिज तेलाच्या किमती वाढण्याने आणि परकीय चलन विनिमय दरात बदल झाल्याने भारतीय रूपयाला फटका बसल्याचेही दिसून आले आहे. रशिया, फ्रान्स, चीननेही याबद्दल चिंता व्यक्त केली आहे. चीनने तर अमेरिकेला संयम पाळण्याचा सल्ला दिला आहे. या सर्व घडामोडींचा त्रयस्थपणे विचार करताना लक्षात येते की, ट्रम्प यांच्यासारख्या नेत्याच्या असंमजसपणाचा फटका जगाला बसतो आहे. या हल्ल्यामागचे कारण काय? पूर्वी कधीतरी अमेरिकेचे ड्रोन पाडले म्हणून ही कारवाई केली असे सांगणे योग्य आहे काय? असा जाब जगाची हवालदारकी करणाऱया ट्रम्प यांना विचारणार कोण असा प्रश्न निर्माण होतोच. जगाच्या अर्थव्यवस्थेवर याचा दूरगामी परिणाम होणार आहे. जगाला काय आणि किती किंमत मोजावी लागेल याची जाणीव ट्रम्प यांना होत नाही का? आपल्या कृतीचे समर्थन करण्यासाठी ट्रम्प यांनी भारतीय संसदेवर झालेल्या हल्ल्याचीही आठवण काढली आहे यावरून सद्दाम हुसेनप्रमाणे इराणला झोडपण्याचा अमेरिकेचा हेतू आहे हे स्पष्टच होते. आम्ही इराणच्या संस्कृती आणि इतिहासावर परिणाम करणारी 14 ठिकाणे भविष्यातील हल्ल्यासाठी हेरून ठेवली आहेत ही एका जबाबदार राज्यकर्त्याला शोभणारी भाषा आहे का? असे हल्ले खरोखरच झाले तर ते तालिबान्यांनी बामियान काळातील उद्ध्वस्त केलेल्या बुद्धमूर्तीच्या कृतीशीच करता येईल. जागतिक महासत्ता आणि तालिबानी यांच्यामध्ये मग फरक तो काय राहिला? अशावेळी गंभीर प्रसंग उद्भवू नये म्हणून इराण अतिमवाळ धोरण स्वीकारेल काय? आपल्या प्रत्येक कृतीचे समर्थन करणाऱया ट्रम्प यांना कोणताही विधिनिषेध नाही. इराणच्या बाबतीतील अणु धोरणाला बराक ओबामा यांनी आकार दिला होता. मात्र हा अणुकरार ट्रम्प यांनी एकतर्फी मोडीत काढला. आता असा एकतर्फी हल्ला केला. यातून जो आसुरी आनंद ट्रम्प यांना मिळाला, त्यामागे चीनचीही आर्थिक नाकेबंदी करण्याचा त्यांचा उद्देश असावा. त्यामुळेच चीनने त्यांना सबुरीचा सल्ला दिलेला आहे. चीनचा इराणच्या सर्व बंदरांशी असलेला संपर्क, चीन ते इराण थेट मालवाहू रेल्वेमार्ग यामुळे इराण ही सुद्धा चीनची मोठी बाजारपेठ बनली आहे. इराणचा बहुतांश पैसा चिनी बँकांमध्ये आहे. या कृतीतून चीनचीही आर्थिक नाकेबंदी करायची, इराण अडचणीत आला की, तेलाचे भाव वाढणार, चीनला आपले स्वतःचे राखीव साठे वापरावे लागणार, अमेरिकेतील चीनच्या व्यापारावरही त्याचा परिणाम होणार आणि इराणमध्ये अस्थिरता निर्माण होणार असे उद्दीष्ट डोळय़ासमोर ठेवून अमेरिका वारंवार कुरापती काढत आहे. इराणचा अणुकरार संपुष्टात आणणे, त्यांच्याशी इतर देशांना व्यापारी संबंध तोडायला लावणे, त्यासाठी जगातील विविध राष्ट्रांवर दबाव आणणे असे अनेक प्रकार अमेरिकेने केलेले आहेत. संपूर्ण जग यातून थोडे सावरून ब्रेक्झिट, पेटलेली जंगले याकडे लक्ष पुरवत असताना अचानक पुन्हा या नव्या संकटाची चिंता लावून देत अमेरिकेने जगात अस्थिरता निर्माण केली आहे. या तणावातून जगाची सुटकाच होऊ नये असे महासत्तेच्या प्रमुखाला वाटत आहे काय हा खरा प्रश्न आहे. एकीकडे संपूर्ण जगाला शहाणपणाचे डोस पाजायचे आणि दुसरीकडे स्वतः मात्र विचित्र कृती करायची यातून त्यांना आपल्या देशाचे हीत साधले जात आहे असे वाटत असेल तर तो त्यांचाही भ्रम ठरू शकतो. या कृतीतून पुन्हा युद्धाचा भडका उडाला तर अमेरिकेला त्याचा काय लाभ होणार आहे? यापूर्वीच्या युद्धांनी आणि जगातल्या तेलसंपन्न राष्ट्रात नाक खुपसून केलेल्या कृतीचा फटका अमेरिकेच्या अर्थव्यवस्थेलाही बसला आहे. त्यातून सावरता सावरेना म्हणून ‘अमेरिका फर्स्ट’सारखा नारा देत ट्रम्प सत्तेवर आले आहेत आणि आपला नारा खरा ठरवण्याच्या नादात ते चुकांवर चुका करत चालले आहेत. यातून अमेरिकेचे बळ वाढते आहे असा भास जर ट्रम्प यांना होत असेल तर त्यांच्या या चुकीचे परिणाम भविष्यात अमेरिकेला आणि जगालाही भोगावे लागतील.