प्रवाशांनी खच्चून भरलेला डबा किंवा लाल परी ऊर्फ एस. टी.च्या बसप्रमाणे बोहारीणबाईंची टोपली शिगोशिग भरलेली होती. टोपलीत एकीकडे लहानमोठी भांडी आणि दुसरीकडे जुने कपडे होते.
एका मुक्कामावर टोपली डोक्यावरून खाली उतरली. बोहारीणताई आणि मालकीणबाईची घासाघीस झाली. दोघींनी तोंडावर मास्क बांधलेले असल्यामुळे एकमेकींचे बोलणे कळत नव्हते. पण सरावाने आणि हातांनी खुणा करून सौदा पक्का झाला. एक साडी, सहा जिन्स आणि सहा टी शर्ट टोपलीत कोंबले गेले. साडी आणि टी शर्टना उंची परफ्युमचा सुगंध येत होता. एक छोटं पातेलं आणि दोन चमचे टोपलीतून बाहेर पडले.
नव्याने आलेले कपडे आधीच्या कपडय़ांशी गप्पा मारू लागले. जिन्स आणि टी शर्ट्स हसत सांगू लागले, “फार कंटाळलो होतो बुवा. गेले दोन आठवडे वॉर्डरोबमध्ये काढले. एकदाही बाहेर गेलो नाही. आधी वाटलं की मालक निवर्तले. पण अचानक आम्हाला बाहेर काढलं. तेव्हा लॉकडाऊनचं समजलं. घरी बसून मालक जाम ‘सुटलेले’ होते. त्यांना आम्ही घट्ट वाटू लागलो. मग काय, झाली आमची हकालपट्टी.’’
शेजारी बसलेली साडी रडत होती. कपडय़ांनी तिला विचारलं, “तू का रडतेस?’’
“माझी मालकीण फार दुष्ट आहे. तिच्या अंतःकरणात एवढीशीदेखील माणुसकी नाही.’’
“काय झालं?’’
“तसं काही नाही. पण गेली दोन वर्षे मी तिचा देह सजवला. माझा कलर, माझा पोत, माझा काठ सगळय़ांना खूप आवडायचा. मला परिधान केल्यावर मालकीण देखणी दिसायची. सगळे तिचं कौतुक करायचे. मला दुकानातून आणल्यावर माझ्या पदराकडचा भाग कापून मालकिणीसाठी ब्लाऊज शिवला होता. एका अर्थी तो ब्लाऊज म्हणजे माझ्या पोटचं बाळ होतं. इस्त्राr करताना पदराचा इवलासा भाग जळाला म्हणून मला विकलं. पण ब्लाऊज ठेवून घेतला. म्हणाली की लॉकडाऊन संपल्यावर शिंप्याकडून जरासा सैल करून घेता येईल आणि नवीन मॅचिंग साडी आणीन.’’
“पण तुझ्या मालकिणीला एकच साडी आहे की काय?’’
“छे. भरपूर साडय़ा आहेत तिच्याकडे. पण तिच्या नवऱयाला वजन वाढल्यामुळे सगळेच कपडे घट्ट झालेत. बर्म्युडादेखील होत नाही. म्हणून मग तिनं काही साडय़ा फाडून त्यांच्या लुंग्या केल्यात. “ऐकावं ते नवलच,’’ बाकीचे कपडे म्हणाले.