रुक्मिणी भगवान श्रीकृष्णाला पुढे म्हणते-
वेसणीसहित विषाणीं दोरा । लावोनी जुंपिती नांगरा । पूर्व पश्चिम प्रपंचफेरा । करवितां प्रहारा करिताती ।
किंवा श्वानाचिये परी । नित्य जागती स्त्रियेचिये द्वारिं । अपर देखोनियां गुरगुरी । स्त्रीशरीरिं लुलुवत ।
धिक्कारिल्या दुरी न वचे । निर्भर्त्सिल्या मनीं न कांचे । लुलूकरूनि बोले वाचे । जेंवि श्वानाचे कुयीं शब्द । तुकडा देखोनि पुसाटी हलवी । तेंवि स्त्रियेच्या रुचिरावयवीं ।
वक्रकटाक्षें नयन गोवी । मानी नयनीं श्लाघ्यत्व । हाडी म्हणतां लोळण घाली । चुचुकारितां गोंडा घोळी । मिटक्मया देवोनि चाटी अवाळी । स्त्रीमुखाजवळी श्वानवत्।
डोळे मिचकावूनि पाहे । अवमानिलें तितुकें साहे ।
पुढतीं आश्रयूनियां पाय । श्वानप्राय लुडबुडती ।
छो म्हणतां पाठी लागे । हाडी म्हणतां राहें उगें ।
तैसे स्त्रियेच्या वचनासंगें । होती सवेगें रुष्ट तुष्ट ।
मारूं जातां पायीं लोटे । तोंडें विचकूनि होय उफराटें ।
लोटूनि देतां बळेंचि भेटे । अनेक कूटें सोसूनी ।
असो ऐसे श्वानापरी । अवमान साहती स्त्रियांचे घरिं । याहूनियां नीचतरिं । साम्य मार्जारिं अनुकरिती ।
ताटाभोंवतें मांजर फिरे । तेंवि भोंवते घालिती फेरे ।
मेऊं शब्दाच्या अनुकारें । नर्मोत्तरें टोंकती ।
याहूनि नीचतर राहटी । मांजर जैसें पोटासाठीं ।
वधी क्षुद्रजीवांच्या थाटी । तसे सृष्टी हिंसक जे । एके स्त्रियेची पुरवितां आशा । भंगिती बहुतांच्या मानसा । न मानिती हिंसादोषा । भोगलालसाव्यापारिं ।
अथवा स्त्रियांचिये घरिं । नीचकार्यें किंकरापरी ।
अष्टौप्रहर ओरबारिं । जे संसारिं रबडती ।
ऐसे जे हे क्षुद्र नृपति । स्वमुखें बोधिले जे यदुपति ।
ते त्या दुर्भगा स्त्रियांचे पति । असोत निश्चिती दैवबळें । त्या दुर्भगा म्हणाल कैशा । जेणें श्रवणीं तुमचिया यशा ।
ऐकोनि महिमा तव मानसा । नाहीं आपैसा अनुभविला । तंव तव महिमा गोचर नेसा । नृपवल्लभता प्रियतम असो । तवगुणकीर्तनविमुखां भासो ।विषयपीयूषापडिपाडे । म्हणसी मत्कथा कोणा रुचती । तरी मृडानीमृड कैलासपति ।
स्कंद नंदिकेश्वर अगस्ति । संवादती शिवसदनीं ।
तैसेचि विरंचिसभेमाजी । सनकादि नारद तुम्बुरु सहजीं ।
वर्णितां तच्छ्रवणें हृदयाब्जीं । महर्षिप्रमुख निवताती । शक्रसदनीं बृहस्पति । प्रह्लादप्रमुखां शुक सुमति ।
भोगभुवनीं वासुकीप्रति । निरूपिती कमलाश्व ।
विष्णुभक्तीं भूमंडळीं । तव गुणगरिमा स्थळोस्थळीं ।
वाखाणितां सप्रेमळीं । सावध श्रवणीं प्राशिजेत । ऐसें तव गुणकथामृत । जीचिया श्रवणीं नाहीं प्राप्त ।
ते नश्वर नृपातें कान्त । करूनि एकान्त भोगो पैं ।
रुक्मिणी म्हणते- हे अच्युता ! हे शत्रुनाशना! घरांमध्ये स्त्रियांची गाढवाप्रमाणे ओझीवाहणारे, बैलांप्रमाणे कामाला जुंपलेले, कुत्र्यांप्रमाणे तिरस्कार सहन करणारे, बोक्मयांप्रमाणे हिंसक, दासाप्रमाणे सेवा करणारे, आपण सांगितलेले शिशुपाल इत्यादी राजे आहेत. जिच्या कानांवर शंकर, ब्रह्मदेव इत्यादी देवेश्वरांच्या सभेत गायन केल्या जाणाऱया आपल्या कथा आल्या नसतील, तिलाच ते राजे लखलाभ होवोत.
Ad. देवदत्त परुळेकर