आजकाल अनेक संस्था, संघटना आपल्या स्पर्धात्मक परीक्षा पेन पेपरच्या माध्यमाऐवजी ऑनलाइन पद्धतीच्या घेण्याकडे वळत आहेत. सध्याच्या काळात अशी परीक्षा घ्यायची असल्यास निवडक शहरात एकाच जागी मोठय़ा संख्येने संगणक व आवश्यक सोयीसुविधा उपलब्ध होत आहेत. आयोजक आता या परीक्षांचा आग्रह धरू लागले आहेत. वेळेची बचत आणि कागदाचीही बचत होते आहे. तेंव्हा पुढच्या काळात ऑनलाइन परीक्षांचं महत्त्व वाढणार आहे. संगणक साक्षर नसलेल्यांनी आतापासून अशा पद्धतीच्या परीक्षांची माहिती मिळवायला हरकत नाही.
ऑनलाइन परीक्षेचा एक फायदा हा की कागद व शाई यांची बचत होते. पर्यावरणपुरक असे हे पाऊल ठरते. याअंतर्गत होणाऱया परीक्षेत पेपर फुटण्याची शक्यता कमी असते. त्याचप्रमाणे सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे अशा परीक्षांचा निकाल खूप म्हणजे खूप लवकर लागतो. त्यामुळे दीर्घकाळ परीक्षेच्या निकालाची वाट पहावी लागत नाही. पहिल्यांदा अशी परीक्षा देणाऱयांना निश्चितच गोंधळून जायला होणं साहजिकच. पण सरावाने यावरही मात करता येते. येणाऱया काळात संगणक, तंत्रज्ञानाचे महत्त्व व वापर दोन्ही वाढणार असल्याने तशी तयारी करण्याची गरज अधोरेखीत होत आहे.
टेक सेवी बना – ऑनलाइन परीक्षा देण्यासाठी आपण सर्वात प्रथम संगणक साक्षर असावं लागतं. टेकसेवी बनण्याची गरज असते. संगणक प्रणाली हाताळणीचे ज्ञान चांगल्यापैकी जमले पाहिजे. कॉम्प्युटरवर टाइपिंग करण्याची सवय हवी, सर्चिंग (शोध) व लर्निंग (शिकणे) या गोष्टींवर भर हवा. त्याचप्रमाणे नित्यपणे मॉक टेस्ट देण्याचा सराव करायला हवा. यामुळे आपल्यातला परीक्षेविषयीचा आत्मविश्वास वाढण्यास मदत होते.
सूचना नीट वाचा- अशा प्रकारची परीक्षा देताना आधी परीक्षेविषयीच्या सूचना नीट काटेकोरपणे वाचा. निगेटीव्ह मार्क, प्रत्येक प्रश्नाचे गुण, कायमस्वरूपी प्रश्न, उपलब्ध पर्याय अशा बाबींची माहिती करून घ्यावी.
सेव्ह करा- आपण एखादा प्रश्न सोडवलेला असेल तर लगेच उत्तर सेव्ह करायला विसरू नका. खरंतर हल्ली उत्तरे आपोआप सेव्ह होत असतात. पण एकदा खात्री करून घेणे रास्त ठरते. सिस्टम ऑटोमेटीकली उत्तर सेव्ह करत नसेल तर आपल्या प्रश्नाचे उत्तर ग्राहय़ धरले जाणार नाही. उत्तरात बदल करण्याचा पर्याय ठेवा.
पेज बंद झाल्यास- काहीवेळा गडबडीत सिस्टमवर कोणतं तरी बटन दाबलं जाऊन समोरचं खुलं पेज बंद होतं. अशावेळी आपण एकदम गोंधळून, घाबरून जाणं साहजिकच. नर्व्हसनेस, अपुरी माहिती यामुळे असं कधी कधी होतं. अशावेळी तिथे असलेल्या व्यक्तिकडे मदत तातडीने मागायला विसरू नका.
निराश होऊ नका- अशा परीक्षा पहिल्यांदा प्रत्यक्षात देताना भीतीचे थोडे सावट असतेच. पण निराश मात्र अजिबात होऊ नका. तांत्रिक समस्या काही सांगून येत नसते. ती कोणाच्याहीबाबतीत येऊ शकते. तेव्हा निराश न होता, समर्थपणे परीक्षेला सामोरे जा.
योग्य योजना बनवा- अशा परीक्षेची योजना नेमक्या पद्धतीने केली जायला हवी. बहुपर्यायी प्रश्न विचारले जात असताना त्यापैकी योग्य वाटणारी दोन उत्तरे आधी निवडा आणि नंतर यातील एक अंतिम करा. निगेटीव्ह मार्किंग असेल तर एक लक्षात घ्या की कोणत्याही प्रश्नाचे उत्तर तेव्हाच द्या जेव्हा उत्तर आपल्याला पूर्णपणे येईल. 60 ते 70 टक्के उत्तर योग्य असल्याची खात्री असेल तरंच उत्तर देणे रास्त ठरते. सोपे प्रश्न आधी सोडवा आणि त्यानंतर जड प्रश्न.
वेळेचे व्यवस्थापन- ऑनलाइन एक्झाम देताना वेळ पाळली जावी लागते. तेव्हा वेळेचे व्यवस्थापन येथे गरजेचे असते. एका प्रश्नासाठी जास्त वेळ लागतोय असे वाटत असेल तर तो शेवटी सोडवण्यासाठी बाजुला ठेवलेला उत्तम. सर्व प्रश्नांना समान वेळ देण्याचा प्रयत्न करा.
उजळणी- पेपर सोडवल्यानंतर पुन्हा एकदा उजळणी करायला विसरू नका. काहीवेळा योग्य उत्तर माहित असताना चुकून गडबडीत चुकीच्या उत्तरावर टीक केले जाते. उत्तर चुकले तर मार्कही कमी होतात. तेव्हा पुन्हा तपासणी करून योग्य उत्तरे आहेत याची खात्री करावी. शेवटची 10 मिनीटे यासाठी ठेवावीत.
सिलॅबस जाणा- कोणत्याही परीक्षेला सामोरे जाण्यापूर्वी सिलॅबस नीट जाणुन घ्यावा लागतो. स्पर्धात्मक परीक्षेचा आवाका मोठा असला तरी आपल्याला परीक्षेच्या सिलॅबसची संपूर्ण माहिती असावी लागते.
परीक्षेची पद्धत- आपण जी परीक्षा देणार आहात तिच्या स्वरूपाची माहितीही करून घेणे आवश्यक असते. आपल्या संस्थेत किंवा इतर ठिकाणी याबाबत माहिती करून घ्यावी. शिक्षक किंवा ऑनलाइन माध्यमातून ऑनलाइन परीक्षेबाबतची माहिती मिळवता येते. परीक्षेतील प्रश्नांचे स्वरूप कसे असते, हे जाणुन घेणे योग्य ठरते.