शाळेत असताना आमच्या वर्गात गोटय़ा नावाचा आडदांड मुलगा होता. अभ्यासात ढ, पण ताकदीत ढोल होता. भक्कम उंची, आडवा बांधा, कोणत्याही सरांशेजारी उभा राहिला तरी सर नाजूकसाजूक दिसत. भूमितीच्या तासाला तर फळय़ावर मोठय़ा आकृती काढण्यासाठी लायब्ररीतून अवजड कंपासपेटी आणण्याचे काम गोटय़ा आनंदाने करायचा. सायन्सच्या तासाला शरीरशास्त्रावरचा धडा होता. तेव्हा त्याने न भिता प्रयोगशाळेतून हाडांचा सांगाडा उचलून आणला होता.
शाळा गरीब असल्याने क्रिकेट, टेनिस वगैरे खेळ नव्हते, हुतुतूच्या सामन्यात गोटय़ामुळे आमच्या वर्गाची जीत नेहमी ठरलेली असे. प्रतिपक्षाचा खेळाडू रिंगणात आला की गोटय़ा त्याला चक्क उचलून घ्यायचा आणि बाद होईपर्यंत सोडायचा नाही. प्रतिपक्षाच्या रिंगणात गेला की तिथं असलेल्या जास्तीत जास्त मुलांना बाद करूनच यायचा. कॅरममध्ये ‘ओपन टू फिनिश’ प्रकार असतो. गोटय़ाने हुतुतूमध्ये ओपन टू फिनिशच्या जवळ अनेकदा जाऊन दाखवले होते. थाळीफेक स्पर्धेत त्याची बरोबरी करणारा कोणी नव्हता. अशा आडदांड गोटय़ाला सरांनी सेपेटरी ऊर्फ मॉनिटर नेमले होते. सर नसताना वर्गात खोडय़ा करणाऱया मुलांची नावे तो फळय़ावर लिहून ठेवायचा. पण ज्या मुलांच्या नावात जोडाक्षर असेल त्याचे नाव लिहिताना त्याची फे फे उडत असे. ते नाव लिहिताना तो चुकला की मागून मुलं हसायची. मग तो आणखीन चिडायचा. मधल्या सुट्टीत आम्ही डबे खायचो. गोटय़ा त्यावेळी कुठेतरी गायब असे. येताना मोठय़ा कापडात गुंडाळलेला चार खणी पितळी डबा घेऊन यायचा आणि तो डबा बाकाखाली ठेवायचा. आम्ही त्याला डबा खाताना कधीच पाहिले नाही. त्याला भूक कशी लागत नाही हे आम्हाला कायमचे पडलेले कोडे होते. पुढे कॉलेजमधल्या एका मित्रामुळे समजले की त्याचे आईवडील गावी रहात. तिथून एसटीने दोन वेळचा डबा पाठवीत. एसटी स्थानकावरून तो डबा घेऊन यायचा आणि शाळा सुटल्यावर घरी नेऊन खायचा. एकदा गोटय़ा शाळेत येताना मजेदार वेषात आला. त्याने शर्ट पुढच्या बाजूने नीट खोचला होता आणि मागच्या बाजूने बाहेर सोडला होता. कोणीतरी सरांकडे चुगली केली. सरांनी जाब विचारल्यावर तो शांतपणे उत्तरला “शर्टचे खालचे बटन तुटले आहे म्हणून पुढचा भाग खोचलाय. पँट मागच्या बाजूला फाटली आहे म्हणून शर्ट मोकळा सोडलाय.’’
सर आणि आम्ही सगळे निःशब्द.