महामुनी शुकदेव परिक्षिती राजाला बाणासुराची कथा सांगताना पुढे म्हणतात –
स्वप्नामाजी पुरुषरत्न । कोणी एक म्यां देखिलें जाण । श्यामसुन्दर पद्यलोचन । पीत परिधान कौशेय । बाहु विशाळ सरळ सलंब । गमे अपर मन्मथबिंब । ज्याच्या दर्शनें विरहक्षोभ । कामिनीकदंब पावतसे । वनितानिचया हृदयंगम । तरुण सुन्दर मेघश्याम । अरुणापाङ्गें हृदयपद्म । हरूनि विराम मज केला ।
आपल्या मनातील गुपित चित्रलेखेपाशी प्रकट करताना उषा म्हणाली – गडे ! मी स्वप्नात एक पुरुष पाहिला. त्याच्या शरीराचा वर्ण सावळा असून नेत्र कमलदलाप्रमाणे होते. तो पीतांबर नेसलेला असून त्याचे बाहू पुष्ट होते. तो स्त्रियांना आवडेल, असाच होता.
तयातें हुडकितें मी सदनीं । कान्त लावण्यरसाची खाणी । मातें अधरामृत पाजूनी । गेला निगोनि केउता ।जयाची स्पृहा माझे हृदयीं । मातें दु:खार्णवाच्या ठायीं । टाकूनि गेला तो लवलाहीं । दिशा दाही हुडकीतसें । मी जयाची स्पृहा करिं । तो मज टाकूनि दु:खसागरिं । निर्दय गेला कोठवरी । कवणे परी पुन्हा लाभे । स्वप्नीं तुजसीं रमेल नर । तो निर्धारें नेमिला वर । पार्वतीचें हें वरोत्तर । केंवि साचार हों पाहे । पूर्वीं देखिला ऐकिला नाहीं । तो गिंवसावा कवणे ठायीं । यालागीं पडिलें दु:खडोहीं । चिंताप्रवाहीं तळमळितें ।
त्याने आपले अधरामृत मला पाजले. तो मला आणखी हवा होता, तेवढय़ात तो मला दु:खसागरात लोटून कुठेतरी निघून गेला. मी माझ्या त्याच प्राणवल्लभाचा शोध घेत आहे. त्याला भेटण्यासाठी माझे मन व्याकुळ झाले आहे. गौरीच्या आशीर्वादाप्रमाणे तो मला स्वप्नात भेटला आणि तोच माझा वर आहे. तो आता मला पुन्हा कसा भेटेल?
ऐसें ऐकोनि उषेचें व्यसन । चित्रलेखेचें द्रवलें मन ।
काय बोलती झाली वचन । श्रोतीं श्रवण तें कीजे ।
चित्रलेखा म्हणे वो उषे । बाणतनये मृगडोळसे ।
अवघड व्यसन हें निरसे । उपाय तैसे करीन मी ।
जरी त्रैलोक्मयामाजिवडा । दुर्गम स्थळीं असेल गूढा ।
तोही आणीन घालूनि होडा । प्रताप रोकडा दावीन ।
स्वप्नीं रमला तुजसी भर्ता । तुझिया मानसाचा जो हर्ता । त्यातें आणीन हो तत्वतां । व्यसनावर्ता चुकवीन ।
परंतु तूं वो इतुकें करिं । त्याची ओळखी हृदयीं धरिं ।
अवयवकान्ति सालंकारिं । मज निर्धारिं आज्ञापीं ।
ध्यानीं चिंदूनि नररूपडें । प्रत्यक्ष दिसे नयनांपुढें ।
ऐसें सांगें मज निवाडें । त्या तुजपुढें आणीन ।
ऐकूनि चित्रलेखेचें वचन । बाष्पें भरले उषेचे नयन।
उकासाबुकसी करी स्फुंदन । सावधान म्हणे येरी ।
मजसारिखी असतां सखी । नरवर धुंडीन तिहीं लोकीं । सांगें तयाची ओळखी निकी । वृथा दु:खी कां होसी । उषा म्हणे वो मायबहिणी । जन्मापासूनि कन्याभवनीं । विरुद्ध असतां मजलागोनि । कोण कोठोनी कळों येती ।
ऍड. देवदत्त परुळेकर