प्रजासत्ताक दिनी आमच्या कचेरीत झेंडावंदन करून आलो. दिवसभर घराजवळ देशभक्तीपर गाणी लागली होती. ती ऐकली. संध्याकाळी उशिरा फिरायला गेलो. सकाळी कागदाचे ध्वज, लहान मुलांसाठी रंगीत फुगे वगैरे विकणाऱया विपेत्यांचा उत्साह आता मावळला होता. रस्त्याच्या कडेला बसलेले विपेते आपापले चंबूगबाळे आवरून घरी निघाले होते. वर्षातून दोनदा रस्त्यावर दिसणारे हे विपेते एरव्ही पोटासाठी काय करत असतील. काहीतरी विकत असतील. कदाचित आपण त्यांना एरव्ही ओळखू शकत नसू.
बागेत जरा वेळ बसलो. रात्री आठ वाजता बाग बंद होते. तेव्हा रखवालदार जोरात शिट्टी फुंकतो. ती शिट्टी ऐकून उठलो. घराच्या दिशेला असलेल्या दारातून बाहेर पडलो. तिथे पदपथावर एका सिपोरेक्स आयतावर काळीसावली-खरं तर काळी-पोरगेलीशी बसली होती. अंगावर लक्तरवजा मळकट लुगडं. एका हाताला बरेच फुगे कुंपणाला टेकून ठेवले होते. मांडीवर एक किडमिडीत बाळ होतं. ती बाळाला पाजत होती. मला बघून तिनं डोळय़ांनीच विचारलं, फुगे हवेत का?
फुगेदेखील दिवसभर हवा धारण करून थकले असणार. थोडे सैल पडायला लागले होते. पण त्यांच्या विविध रंगाचे कोलाज त्या स्ट्रीट लाईटमध्ये अफलातून उदास आणि तरी सुंदर दिसत होते. पण ते फुगे घेऊन मी काय करणार होतो? तरी मी किंमत विचारली, ती म्हणाली, वीस रुपये.
मी म्हटलं, दस रुपया. ती म्हणाली, ले लो. मी म्हणालो, सब दे दो. ती चकित झाली असेल. मी फुगे मोजले. बारा होते. तिला पैसे दिले आणि फुगे घेतले. मनात आलं, या एकशे वीस रुपयात ती आणि तिचा नवरा आणि आणखीन कोणी असतील तर चारपाच वडापाव पोटभर खातील. आज कटिंग चहाऐवजी फुल कप चहा पितील. त्यांना आपण हा थोडासा आनंद दिला. जय हो!
फुगे घेऊन हळूहळू घरी आलो. आमच्या घराजवळच्या एका चौकात काही मुलं दिसली. त्यांना दिले. ती हसत ‘हैय’ करून ओरडत नाचली. शेजारच्या वाडय़ातल्या मुलांना वाटले. एक शिल्लक राहिला. तो घेऊन घरी आलो. बायकोला सांगितलं.
“एकच फुगा राहिला बघ,’’
“तुमच्यात एक पोरकट आणि भाबडं मूल आहे. त्याला द्या खेळायला,’’ ती हसून म्हणाली.