रुक्मिणी काकुळतीला आलेली आहे हे पाहून भगवंताचे मन द्रवले व त्याने काय केले याचे वर्णन करताना महामुनी शुकदेव
म्हणतात –
दुजिया हस्तें पुसिलें वदन । तिजेनें केशकलापरचन। चतुर्थहस्तें आलिंगन । देऊनि वदन चुंबिलें । जेंवि प्रियेच्या रतिरंगणीं । उद्योगवंत विलसती पाणि। त्याच पद्महस्तें रुक्मिणी । हृदयीं कवळूनि आलिङ्गिली । अश्रुकलायुक्त नयन । शंतम करें परिमार्जन । शोकें संतप्त हृदय स्तन । तेही स्पर्शोन निवविले । आन विषय नेणे स्वप्नीं। आपणावांचोनि जे रुक्मिणी । हें जाणोनि चक्रपाणि। बाहु परसोनि आलिङ्गी । जिच्यासतीपणाची सीमा । सन्मय व्रतें श्रीपरमात्मा। सेवी म्हणोनि अनन्य प्रेमा । परस्परें अनिवड ।
त्यावेळी चार हात धारण केलेले भगवान चटकन पलंगावरून खाली उतरले आणि रुक्मिणीला त्यांनी उठविले. तिचे मोकळे झालेले केस सावरले आणि आपल्या कमलकराने तिचे तोंड कुरवाळले. हे राजा! भगवंतांनी तिच्या डोळय़ातील अश्रू आणि दु:खाश्रूंनी भिजलेले स्तन पुसून आपल्याबद्दल अनन्य प्रेमभाव असणाऱया तिला बाहूंनी आलिंगन दिले.
हास्यप्रौढीचीं उत्तरें । स्पर्शिलीं असतां अभ्यंतरें। भ्रमनचक्रीं चित्त फिरे । धृति शरीरें सांडूनी । हास्यप्रौढीच्या विलासा । योग्य रुक्मिणी नोहे सहसा। जाणोनि स्वजनाचा कुवासा । पुन्हा संतोषा उपजवी । सांत्वनकोविद असती जे जे । तयांच्या मुकुटीं जो विराजे । तया सांत्वनज्ञेsं यादवराजें । रुक्मिणी ओजें सान्तविली ।
समजूत घालण्यात कुशल असणाऱया भक्तवत्सल प्रभूंनी रुक्मिणी विनोदाने गोंधळून जाऊन बेचैन झालेली पाहून तिची अशी थट्टा करायला नको होती असे वाटून त्यांनी तिची समजूत
घातली.
सज्जनाचें प्राप्तीस्थान । सताङ्गति तो भगवान ।
प्रभु म्हणिजे समर्थ पूर्ण । अनुनयवचन बोलतसे।
अवो वैदर्भि गुणैकराशि। झणें मत्पर ईर्ष्या धरिसी। झणें माझी असूया करिसी । अभिप्रायासी नेणोनी। तूतें जाणें मी अनन्य । मन्नरिता मत्परायण। उपहासमिषें तुझें वचन । करावें श्रवण हे इच्छा। तुझिये मुखींचीं मधुर वचनें। स्मितापाङ्गें विलासपूर्णें। पीयूषप्राय घेतां श्रवणें । रसाळपणें सुख करिती। तुझ्या वचनाचा श्रवणकाम । धरूनि विनोदें जें सम विषम। बोलिलों तें नेणोनि वर्म। तूं भय श्रम भजलीस । विनोदें बोलिलों ज्या व्यंगोक्ती। त्या सत्यत्वें मानूनि चित्तीं। मूर्च्छा पावलीस अवचिती । हें मजप्रति जाणवलें। जीं बोलिलों विषम वचनें। उपहासप्रौढीपरी तीं जाणें। सत्य न मनीं अंतःकरणें। चतुरे सुजाणे ममाङ्गने। तत्त्वता ऐसींच जरी तीं असतीं । तैं कें घडती सप्रेम रति । अनन्यप्रियतमा तुजपरौती । कोण ते चित्तीं विवरिं पां । तुज न विसंबें मी क्षणभरी । तुजवेगळा न वचें दुरी । तुजवीण द्वैताची अवसरी । मज संसारिं सर्वस्वें।मत्प्रेमसुखाचें दर्पण । तें एक तुझेंचि अंतःकरण । एऱहवीं अवघा मी परिपूर्ण । द्वैतविहीन एकात्मा ।
Ad. देवदत्त परुळेकर