-अस्वच्छ ऑक्सिजन यंत्रणेमुळे संसर्ग वाढतोय
कृष्णात चौगले/कोल्हापूर
अनियंत्रित मधुमेह, स्टेरॉईडमुळे कमी झालेली रोग प्रतिकारक्षमता, नाकातील नळीद्वारे ऑक्सीजन दिर्घकाळ घेणे, कॅन्सरचे रुग्ण, दीर्घकाळ लिव्हरचा आजार या विविध कारणांबरोबरच ऑक्सिजन यंत्रणेतील ह्युमिडिफायर बाटलीमधील बुरशी युक्त पाण्यामुळे म्युकर मायकोसिसचा वेगाने फैलाव होत असल्याचे आरोग्य विभागाच्या मार्गदर्शक सूचनांमध्ये स्पष्ट केले आहे. यामुळे कोविड रुग्णालयांसह सर्व कोविड केंद्रांमध्ये काम करणारे डॉक्टर्स आणि आरोग्य कर्मचाऱयांनी कृत्रिम ऑक्सिजन यंत्रणेतील नाकात घातली जाणारी पाईप आणि ह्युमिडिफायर बाटली दररोज स्वच्छ आणि निर्जंतूक करुन बाटलीमध्ये नेहमी स्वच्छ पाणी वापरावे, असे निर्देश जिल्हाधिकारी दौलत देसाई यांनी दिले आहेत.
शासनाच्या मार्गदर्शक सुचनांमध्ये नमूद माहितीनुसार, म्युकर मायकोसिस म्हणजे दुर्मिळ बुरशीचा संसर्ग आहे. ही बुरशी माती, झाडे, सडलेल्या भाज्या आणि फळांमध्ये सापडते. तसेच निरोगी व्यक्तीच्या नाकामध्ये देखील असते. नाक आणि त्याच्या बाजूला व त्वचेच्या खाली असणाऱया कवटीच्याच्या छोटÎा छोटÎा खोबणीमध्ये असते. त्याला वैद्यकीय भाषेत `सायनस’ असे म्हणतात. या सायनसमध्ये ही बुरशी जाऊन अगदी एका रात्रीत डोळे, मेंदू ,जबडे, घसा आणि फुफ्फुस याच्यामध्ये वेगाने पसरु शकते. याचा सर्वात जास्त धोका मधुमेह असलेल्या व्यक्ती, एड्सचे रुग्ण, कॅन्सर पेशंट आणि सध्या स्टेरॉईडचा उपचार घेणारे कोरोना बाधितांना आहे. स्टेरॉइड्स औषध कोरोनाचा संसर्ग कमी करते. पण त्याचबरोबर रक्तातील साखर देखील वाढते. तसेच रोगप्रतिकारक क्षमताही कमी करते. त्यामुळे मधुमेहाचा त्रास असलेल्या किंवा नसलेल्या कोरोना रुग्णांमध्ये देखील वाढलेल्या साखरेमुळे म्युकरमायकोसिस वेगाने वाढताना दिसत आहे.
प्रतिबंधात्मक उपाय
ह्युमिडिफायरमध्ये रोज निर्जंतुक नॉर्मल सलाईन भरणे, मास्क रोज निर्जंतुक करणे, स्थानिक सुक्ष्म जीवशास्त्र प्रयोग शाळेमधून ह्युमिडिफायर व मास्क, टÎूब याच्या आवरणावरील काही भागाचा नमुना कल्चरसाठी पाठवणे व म्युकरमायकोसिस आहे का ते पाहणे मार्गदर्शक सुचनांनुसार अत्यावश्यक आहे. कोरोना रुग्णांची साखर नियंत्रणात ठेवणे, स्टेरॉईड कमीत कमी प्रमाणात वापरणे. सर्व रुग्णांना डिस्चार्जच्यावेळी म्युकरमायकोसिच्या आजाराची लक्षणे समजावून सांगणे व आढळल्यास तात्काळ तपासणीसाठी येण्यास सांगणे. ऑक्सिजन लेवल नॉर्मल असलेल्या रुग्णांना विनाकारण ऑक्सिजनचा वापर करणे कटाक्षाणे टाळणे अपेक्षित आहे.
संशयित रुग्णांवरील लक्षणे.
नाक गच्च होणे, एक नाकपुडी बंद होणे, नाकातून रक्त किंवा काळ्या रंगाचा शेंबुड बाहेर पडणे, चेहऱयाच्या एका बाजूस दुखणे, सूज येणे किंवा बधिरपणा येणे, नाकामध्ये किंवा नाकाच्या वरती काळसरपणा येणे, टाळूला काळसरपणा येणे, दात दुखी, दात ढिले होणे, हिरडÎा सुजणे, जबडा दुखणे डोळे दुखणे, अंधुक दिसणे, दुहेरी दिसणे, पापण्यांना इन्फेक्शन होणे, अंधत्व येणे, छातीत दुखणे, फुप्फुसांमध्ये पाणी भरणे, थुंकीतून रक्त पडणे, दम लागणे, झटके येणे, पक्षाघात होणे, मेंदूमध्ये म्युकर मायकोसिसचा संसर्ग झाला असेल तर खोकला येणे, रक्ताची उलटी, खूप ताप येणे, डोळे व नाकावरती सूज, दुखणे व जागा लालसर होणे आदी प्रमुख लक्षणे शासनाच्या मार्गदर्शक सुचनांमध्ये स्पष्ट केली आहेत.
नेत्ररोग तज्ञ व कान, नाक, घसा तज्ञांची भूमिका महत्वाची
नेत्ररोग तज्ञ कान-नाक-घसा तज्ञ यांची भूमिका अत्यंत महत्त्वाची आहे. त्यांनी पहिल्या, दुसऱया व सातव्या दिवशी दाखल रुग्णांची तपासणी करून त्यांना संसर्ग झाला असल्यास, दुर्बिणीद्वारे तपासणी करून आवश्यक वाटल्यास शस्त्रक्रियाही करणे अपेक्षित आहे. रुग्ण दाखल करताना म्युकर मायकोसिसचा संसर्ग असल्याची शक्यता वाटल्यास एमआरआय करून सायनसची स्थिती व डोळ्याच्या खोबणीच्या स्थितीबाबत माहिती जाणून घेणे अत्यावश्यक आहे.
म्युकर मायकोसिसमुळे 5 नागरिकांचा मृत्यू
जिह्यात म्युकर मायकोसिसचा संसर्ग वाढत आहे. गेल्या काही दिवसांत एकूण 42 नागरिक बाधित झाले आहेत. यामध्ये 5 जणांचा मृत्यू झाला असून 30 नागरीकांवर उपचार सुरु आहेत. तर 7 बाधित उपचाराअंती बरे झाले आहेत.
मार्गदर्शक सूचनांची मराठीमध्ये माहिती देण्याच्या सूचना
जिह्यातील कोविड हॉस्पिटल्स व कोविड केंद्रांमध्ये काम करणारे डॉक्टर्स व आरोग्य कर्मचाऱयांना म्युकर मायकोसिसबाबत शासनाने दिलेल्या मार्गदर्शक सुचनांची माहिती द्यावी. मार्गदर्शक सूचना इंग्रजीमध्ये असल्यामुळे आरोग्य कर्मचाऱयांना त्या पूर्णपणे समजणार नाहीत. त्यामुळे त्याचे मराठीत भाषांतर करून त्याची प्रत सर्व कोविड रुग्णालये व कोविड केंद्रांना पाठवावीत अशा सूचना जिल्हाधिकारी दौलत देसाई यांनी दिल्या आहेत.
डॉ. योगेश साळे, जिल्हा आरोग्य अधिकारी, जि.प.कोल्हापूर