वार्ताहर/एकसंबा :
प्रतिवर्षीप्रमाणे यंदाच्या वषीही जून, जुलै व ऑगस्ट महिन्यात पावसाने दमदार हजेरी लावली. गतवषी झालेल्या पावसाची धस्ती यंदाच्या पावसाळय़ातही कायम होती. जून महिन्याच्या पहिल्याच पावसात तालुक्मयातील सर्वच बंधरे पाण्याखाली गेले होते. यामुळे गतवषीपेक्षा यंदाच्या वर्षी अधिक पाऊस पडणार अशी शंका होती. पण यंदाच्या वषी पावसाने समाधनकारक कामगिरी पार पाडली आहे. निपाणी, चिकोडी तालुक्मयातही पावसाळय़ातील तीन महिन्यात समाधनकारक पाऊस पडला आहे. या पावसामुळे जलपातळी वाढण्यास मदत होणार आहे. निपाणी, चिकोडी तालुक्याचा विचार करता जुलै महिन्यात सरासरी तर ऑगस्ट महिन्यात 64 टक्के अधिक पाऊस झाला आहे.
चिकोडी व निपाणी तालुक्याचा विचार करता या तालुक्मयांना पाच नद्यांचे वरदान लाभले आहे. यामध्ये कृष्णा, दूधगंगा, वेदगंगा, पंचगंगा, चिकोत्रा या नद्यांचा समावेश आहे. प्रत्येक वषी पावसाळय़ात या नद्यांना महापूर येऊन नदीकाठच्या शेतीचे मोठय़ा प्रमाणात नुकसान होते. गतवषी तर महाप्रलयाने नदीकाठी हाहाकार माजला होता. पाणलोट क्षेत्रासह तालुक्यातही सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस पडला होता. यंदा मात्र पावसाने सर्वांनाच मोठय़ा संकटातून लांब ठेवले असेच म्हणावे लागेल. कारण यंदाही गत वर्षाची पुनरावृत्ती होणार असे वाटत होते. पण यंदा वरुणराजाची बळीराजाला साजेल अशी साथच मिळाल्याचे पहावयास मिळत आहे.
चिकोडी निपाणी तालुक्मयात बहुतांश नागरिक शेती हाच व्यवसाय करतात. तालुक्मयाचा विस्तार पाहता 1 लाख 26 हजार 949 हेक्टर इतका आहे. यामध्ये लागवडीचे क्षेत्र 1 लाख 533 हेक्टर, विना लागवडीचे क्षेत्र 17829 हेक्टर, खरिपाचे क्षेत्र 96,509 हेक्टर, रब्बीचे क्षेत्र 11220 हेक्टर, वनभूमी 47 हेक्टर, नापीक, गायरान, चराई क्षेत्र 8040 हेक्टर, ओलिताखालील क्षेत्र 63230 हेक्टर इतके आहे. तालुक्मयातील शेतकऱयांची एकूण संख्या पाहत आहे 79173 इतकी आहे. यामध्ये अती लहान शेतकरी 43185 इतकी असून 15980 हेक्टर जमीन आहे. लहान शेतकरी 204595 इतके असून 24463 हेक्टर जमीन आहे. मध्यम शेतकरी 10896 इतके असून 28227 हेक्टर जमीन आहे. मोठे शेतकरी 416 इतके असून 8738 हेक्टर जमीन आहे.
चिकोडी निपाणी तालुक्याचा विचार करता बहुतांश शेतकरी अल्पभूधरक आहेत. असे शेतकरी शेतीसह पशुपालनाचा जोड व्यवसाय करून उदरनिर्वाह करत असतात. बहुतांश ठिकाणी असणारी शेती पावसावरच अवलंबून आहे. गेल्या काही वर्षात सरकारच्या विविध योजनेअंतर्गत पाणी योजना राबविण्यात आल्या आहेत. यामुळे ओलिताखालील क्षेत्र मोठय़ा प्रमाणात आहे. असे असले तरी काही भाग असा आहे की त्या भागात पावसाविना पीकच येऊ शकत नाही. चिकोडी तालुक्मयातील नागरमुनोळी सर्कल मध्ये येणाऱया गावांमध्ये पाण्याची टंचाई भासत असते. त्या भागातील शेती केवळ पावसावरच अवलंबून आहे. पावसाळा सुरू झाला की त्या भागातील शेतकरी समाधनकारक पाऊस पडावा यासाठी देवाकडे साकडे घालत असतात. गतवषीप्रमाणे यंदाच्या वषी समाधनकारक पाऊस झाल्याने दुष्काळी भागातील नागरिक सुखावल्याचे पहावयास मिळत आहे.
चिकोडी तालुक्मयात येणाऱया चार सर्कलमध्ये जुलै व ऑगस्ट महिन्यात चांगला पाऊस झाला आहे. जुलै महिन्यातील पावसाची आकडेवारी पाहता चिकोडी तालुका 126 पैकी 126 मि. मी, चिकोडी विभाग 126.4 पैकी 127.1 मि. मी, नागरमुन्न?ळी विभाग 111.7 पैकी 132.7 मि. मी, सदलगा विभाग 123.4 पैकी 113.1 मि. मी, निपाणी तालुका 202 पैकी 129 मि. मी, निपाणी विभाग 201.8 पैकी 136.9 मि. मी, सदलगा विभाग 163.2 पैकी 119.5 मि. मी पावसाची नोंद झाली आहे. तर ऑगस्ट महिन्यात झालेला पाऊस पाहता चिकोडी तालुका 111 पैकी 181 मि. मी, चिकोडी विभाग 111 पैकी 203 मि. मी, नागरमुन्नोळी विभाग 91 पैकी 128 मि. मी, सदलगा विभाग 104 पैकी 219 मि. मी, निपाणी तालुका 154 पैकी 299 मि. मी, निपाणी विभाग 154 पैकी 330 मि. मी, सदलगा विभाग 132 पैकी 259 मि. मी पावसाची नोंद झाली आहे.