पुतीन अन् बिडेन यांच्यात संतुलन राखण्याचे आव्हान
जागतिकीकरणाच्या काळात युद्ध कुठे पेटल्यास त्याचा प्रभाव पूर्ण जगावर पडतो. रशिया आणि युक्रेन यांच्यातील युद्धाच्या ज्वाळा भारतापर्यंत पोहोचत आहेत. संरक्षण गरजांसाठी मोठय़ा प्रमाणावर रशियावर निर्भर भारताला स्वतःची रणनीति बदलावी लागली आहे. पाश्चिमात्य देशांनी रशियावर आर्थिक निर्बंध लादले आहेत. यामुळे भारत आणि रशिया यांच्यातील महत्त्वपूर्ण संरक्षण व्यवहार रखडणार आहेत. लडाख सीमेवर चीनविरोधात तयारी पूर्ण करण्याचे आव्हान भारतासमोर आहे. संरक्षण मंत्रालयाकडून सैन्य, नौदल आणि वायुदलाच्या खरेदी व्यवहारांची सद्यस्थिती सातत्याने पडताळून पाहिली जात आहे. सैन्य विषयक विभागाने (डीएमए) तिन्ही दलांकडून डाटा मागविला आहे.
भारतासाठी अडचणीचे सबब
युक्रेनवर हल्ला करून रशियाने पाश्चिमात्य देशांची नाराजी ओढवून घेतली आहे. रशियावर कठोर आर्थिक निर्बंध लादण्यात आले आहेत. भारतीय बँका रशियाच्या शस्त्रास्त्र कंपन्यांना शेडय़ूल्ड पेमेंट करू शकत नसल्याची स्थिती आहे. अमेरिकेने रशियावर अधिक निर्बंध लादल्यास नजीकच्या भविष्यात होणाऱया शस्त्रास्त्रपुरवठय़ावर प्रतिकूल परिणाम होण्याची चिन्हे आहेत.
रशियावरील निर्भरता
भारताला रशियाकडून पहिले मिग-21 विमान 1963 मध्ये मिळाले, तेव्हापासून दोन्ही देशांचे संरक्षण संबंध सातत्याने मजबूत होत गेले. 2021 पर्यंत रशियाने भारताला 70 अब्ज डॉलर्सपेक्षा अधिक मूल्याची शस्त्रास्त्रs विकली आहेत. भारताचे 70 टक्के मिलिट्री हार्डवेअर, सॉफ्टवेअर सोव्हियत/रशियन आहे. भारताच्या तिन्ही संरक्षण दलांपैकी वायुदल रशियावर सर्वाधिक निर्भर आहे. बहुतांश लढाऊ विमाने ही रशियाने विकसित केलेली आहेत. नौदल देखील मोठय़ा प्रमाणावर रशियाकडून आयात करते.