आयसीएआर व सीआयबीएचे संशोधन, मत्स्यशेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांना दिलासा, नोडॅव्हॅक-आरमुळे विषाणूंचा नायनाट शक्य
प्रतिनिधी / रत्नागिरी
नर्वस नेक्रोसिस व्हायरसने (व्हीएनएन) मोठ्या प्रमाणात मृत होणाऱ्या माशांसाठी भारतीय कृषी अनुसंधान परिषद (आयसीएआर) व केंद्रीय खारे जलजीव पालन अनुसंधान संस्थानने (सीआयबीए) लसीचा शोध लावला आहे. सीबा नोडॅव्हॅक-आर असे या लसीचे नाव आहे. या लसीमुळे मत्स्यशेती करणाऱ्या शेतकरी व व्यावसायिकांचे नुकसान टाळता येणार आहे.
नर्वस नेक्रोसिस हा विषाणू सर्वप्रथम गोब्रा या माशांमध्ये आढळून आला होत़ा हा विषाणू माशांची मज्जातंतूची मोठ्या प्रमाणात हानी करत़ो हा विषाणू माशांच्या मज्जातंतूला मोठ्या प्रमाणात जखमा करत असल्याने माशांचा मृत्यू होत़ो या विषाणूची बाधा माशांना दोन प्रकारे होते. विषाणू अनुवांशिक असून माशांच्या अंड्यांमार्फत माशांच्या पिल्लांना होतो. माशांच्या पैदास केंद्रावर अन्य सुढ असलेल्या माशांना या जन्मजात विषाणूची बाधा असलेल्या पिल्लांमुळे विषाणूची बाधा होत़े त्यामुळे मत्स्यशेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान होत होते. मत्स्य पैदास केंद्रावर विकण्यात येणाऱ्या माशांच्या पिल्लांची वैज्ञानिक तपासणी करुन त्याबद्दलचा अहवाल देण्यात येत होत़ा मात्र या विषाणूबाबत ही प्रक्रिया लागू नसल्याने मोठ्या प्रमाणात माशांची पिल्ले विकत घेणारे शेतकरी या विषाणूबाबत अनभिज्ञ होत़े शेतकऱ्यांनी विकत घेतलेली पिल्ले स्वत:च्या मत्स्य पैदास केंद्रावर नेत होत़े या संक्रमित पिल्लांमूळे सुदृढ मासेदेखील मोठ्या प्रमाणात मृत होत असत.
निमखाऱ्या पाण्यातील जिताडा, तांबोशी व ग्रे-मलेट आदी मत्सशेतीसाठी मोठी मागणी आह़े या मासळीला वाढ चांगली होते व भावही चांगला मिळतो. नोडॅव्हॅक-आर या लसीचा माशांच्या पिल्लांना डोस दिल्यास या विषाणूचे उच्चाटन होऊन शेतकऱ्यांचे नुकसान टाळता येणार आहे. याचा व्यापक वापर झाल्यास भविष्यात या विषाणूचा नायनाट होणेही शक्य आहे. आयसीएआरच्या दाव्यानुसार ही लस सुरक्षित व कार्यक्षम असून नर्वस नेक्रोसिस व्हायरसने (व्हीएनएन) त्रस्त असलेल्या सर्व प्रजातींमध्ये ही लस वापरली जाऊ शकणार आहे.
विषाणूचे उच्चाटन दृष्टीक्षेपात
व्हीएनएन विषाणू माशांचे मज्जातंतू संपवून टाकतो. त्यामुळे माशांचा मृत्यू होतो. यामध्ये मत्स्यपालन करणाऱ्यांचे मोठे नुकसान होते. नोडॅव्हॅक-आर या नव्या लसीमुळे बोटाएवढ्या माशांच्या पिल्लांना ही लस देणे व या विषाणूचे उच्चाटन करणे शक्य होणार आह़े
डॉ. स्वप्नजा मोहिते,मत्स्य जीवशास्त्र विभागप्रमुख, मत्स्य महाविद्यालय, शिरगाव, रत्नागिरी