पैसे कमविणे हे महत्त्वाचे आहे. पण वित्तीय नियोजन करून, गुंतवणूक करणेही तितकेच महत्त्वाचे आहे. गुंतविलेला पैसा वाढायलाही हवा व त्यातून परतावाही मिळायला हवा. बचत खात्यातील रक्कम वाढत नाही. त्यावर व्याज इतक्मया अल्पदराने मिळते, की चलनवाढीचा विचार करता मिळणारे व्याज ‘निगेटिव्ह’ परतावा देऊ शकते. गुंतवणुकीचा निर्णय हा प्रत्येक व्यक्तीचा वेगवेगळा असतो. गुंतवणुकीसाठी उपलब्ध निधी, गुंतवणूक करणाऱयाचे वय, गुंतवणूक करणाऱयाची गरज, गुंतवणूक करण्यामागचे उद्दिष्ट या सर्व बाबी गुंतवणूक निर्णयात महत्त्वाच्या ठरतात.
कमविणारे तरुण- कमविणारे व जास्त जबाबदाऱया नसणारे तरुण गुंतवणुकीत जोखीम जास्त घेऊ शकतात. अशांनी अभ्यास करून शेअरबाजारात गुंतवणूक करण्यास हरकत नाही. तसेच शेअरबाजारात गुंतवणूक करणाऱया म्युच्युअल फंड योजनांमध्ये गुंतवणूक करावी. यातील गुंतवणूक वृद्धी करू शकेल व भांडवलही सुरक्षित ठेवू शकेल. जसे उत्पन्न वाढेल तसा प्राप्तिकरही अधिक भरावा लागेल. त्यामुळे प्राप्तिकर सवलत देणाऱया गुंतवणूक योजनांत गुंतवणूक करावी लागेल. यासाठी म्युच्युअल फंडांच्या इक्विटी संलग्न गुंतवणूक योजना आहेत. पीपीएफ हाही पर्याय आहे. अशांनी विमा संरक्षण नक्की घ्यावे. कारण आकस्मिक काही दुर्दैव ओढवले तर संरक्षण हवे.
मध्यमवयीन व कुटुंबवत्सल- तारुण्यातून मध्यमवयात गेल्यावर त्याची गुंतवणुकीची उद्दिष्टे आणि गरजा बदलतात. या वयात शेअरबाजारातील गुंतवणुकीपेक्षा डेट फंडात गुंतवणूक करण्यास प्राधान्य द्यावे. तसेच निश्चित उत्पन्न देणाऱया गुंतवणूक योजनांना प्राधान्य द्यावे. या वयावर नवनवे खर्च करावे लागू शकतात. त्यामुळे गुंतविलेले पैसे गरज पडल्यास तात्काळ मिळू शकतील अशा योजनांचा विचार करावा लागेल. ‘लॉक-इन पिरियड’ असलेल्या गुंतवणूक योजनांना कमी प्राधान्य द्यावे. मुलांचे शिक्षण, मुलींचे शिक्षण व लग्न वगैरे उद्दिष्टे लक्षात असतील तर अशांनी सोन्यात गुंतवणूक करणे हा चांगला पर्याय होऊ शकतो.
सेवानिवृत्तीचे वय- सेवानिवृत्तीच्या वेळी मिळालेल्या पुंजीतून उरलेले आयुष्य घालवावे लागते. यासाठी सेवानिवृत्तीनंतर हातात चांगला पैसा राहण्यासाठी या उद्दिष्टाने तरुणपणापासूनच गुंतवणूक करावी लागते. सेवानिवृत्तीच्या वयापूर्वी जेवढी लवकर गुंतवणूक कराल तेवढा जास्त पैसा सेवानिवृत्तीनंतर हातात असू शकेल. सेवानिवृत्तांसाठी काही शासकीय गुंतवणूक योजना आहेत. त्या म्हणजे- ज्ये÷ नागरिक बचत योजना, प्रधानमंत्री वय वंदन योजना, पोस्ट ऑफिसच्या वरि÷ नागरिकांसाठी असलेल्या योजना. या वयावर कमी जोखीम असलेल्या व सुरक्षित गुंतवणूक योजनांत गुंतवणूक करावी. शेअरबाजारासारख्या जास्त जोखीम असलेल्या गुंतवणूक योजना टाळाव्यात. डेट फंडात गुंतवणूक चालू शकेल. गुंतवणुकीचे निर्णय उतावळेपणाने घेऊ नयेत.
सेवानिवृत्ती 3 ते 5 वर्षांवर आली असलेल्यांनी- सध्या निश्चित उत्पन्न कमी मिळत आहे. व्याजाचे दर घसरतच चालले आहेत. उलटपक्षी चलनवाढ होत चालली आहे. शेअरबाजारही फार मोठय़ा प्रमाणावर वर-खाली होत असतो. कोविड-19 मुळे प्रत्येकाला आयुष्याबद्दल भीती निर्माण झाली आहे. सुरक्षित, तात्काळ पैशात रुपांतर होणारी व चलनवाढ दरापेक्षा जास्त परतावा देणारी गुंतवणूक योग्य ठरू शकते. अशी गुंतवणूक करावी की जी सेवानिवृत्तीनंतर 25 ते 30 वर्षे कामास यावयास हवी. भारताचे सध्याचे सरासरी वय जरी 69 वर्षे 4 महिने असले तरी बरेच जण 80 ते 85 वर्षेही जगतात व जितके जास्त आयुष्य तितके महागाईला जास्त तोंड द्यावे लागणार. कारण वर्षागणिक चलनवाढ होतच राहणार. या वयात ‘डेट’ प्रकारात गुंतवणूक करणे योग्य ठरू शकते. नुसत्या ‘डेट’ प्रकारातील गुंतवणुकीने गरजा पूर्ण होणार नाहीत. काही प्रमाणात ‘इक्विटी’त गुंतवणूक करावी लागेल. 70 टक्के गुंतवणूक ‘डेट’ व 30 टक्के ‘इक्विटी’ हे प्रमाण योग्य ठरू शकेल. म्युच्युअल फंडांच्या इंडेक्स फंड आणि लार्ज कॅप फंडमध्ये गुंतवणूक करावी. ज्यांना प्राप्तिकर सर्वाधिक दराने भरावा लागतो त्यांनी करमुक्त बॉण्ड्स, म्युच्युअल फंडाच्या डेट योजना, चांगल्या दर्जेदार कंपन्यांचे ‘एएए रेटेड पेपर्स’ यांचा गुंतवणुकीसाठी विचार करावा.
जर तुमचे दुसरे घर असेल तर ते विकण्याचा विचार करावा का?
तुम्ही जर भाडे मिळण्यासाठी दुसरे घर घेतले असेल तर या वयावर हे घर विकण्याचा विचार मनात येऊ शकतो. समजा, 10 वर्षांपूर्वी तुम्ही 50 लाख रुपयांना घर विकत घेतले असेल. त्याची आताची किंमत 70 लाख रुपये झाली असेल असे मानूया. यातून तुम्हाला महिन्याला 15 हजार म्हणजे वर्षाला 1 लाख 80 हजार रुपये भाडे मिळत असेल असेही मानूया. या भाडय़ातून तुम्हाला 3.6 टक्के परतावा मिळतो. जर तुम्ही सदर घर विकले व ते पैसे 5 टक्के व्याज देणाऱया ‘डेट’ पर्यायात गुंतविले तर वर्षाला 3.5 लाख रुपये व्याज मिळू शकेल. घर भाडय़ाने देण्यापेक्षा विकले तर दुप्पट उत्पन्न मिळू शकेल. जर तुम्ही मिळालेल्या 70 लाख रुपयांपैकी काही रक्कम ‘इक्विटी’त गुंतविली तर फायदा आणखी वाढू शकेल. त्यामुळे दुसऱया घराची गरज लक्षात घेऊन योग्य निर्णय घ्यावा. भाडय़ाने घर दिले तरी अधिक दराने मालमत्ता कर घरमालकालाच भरावा लागतो. परिणामी भाडय़ातून मिळणाऱया परताव्याचे प्रमाण आणखी कमी होते. समजा, एखाद्याचे वय 55 आहे. 60 व्या वषी सेवानिवृत्ती आहे. सध्याचा घर चालविण्याचा वार्षिक खर्च 6 लाख रुपये आहे. 5 वर्षांनंतर चलनवाढीमुळे खर्चाचे प्रमाण 7.65 लाख रुपये होऊ शकते. त्यामुळे तुम्हाला सेवानिवृत्तीनंतर वर्षाला 7 ते 8 लाख रुपये देणाऱया उत्पन्नाचा विचार करावा लागेल. सेवानिवृत्तीनंतर घराची सूत्रे जर पुढच्या पिढीकडे जाणार असतील तर गुंतवणुकीबाबत वेगळा विचार होऊ शकतो. भारत सरकारचे बॉण्ड्स, सध्या 7.1 टक्के व्याजदराने उपलब्ध आहेत. नियमित उत्पन्नासाठी 60 हून अधिक वय असलेल्यांसाठी प्रधानमंत्री वय वंदन योजना व ज्ये÷ नागरिक बचत खाते या दोन योजना आहेत. या योजनांत 15 लाख रुपये गुंतवणूक करता येते. 7 हून अधिक टक्के दराने व्याज मिळते. ऍन्युटी योजना असलेल्या पेन्शन योजनेतील गुंतवणूक जसा हवा तसा मासिक, त्रैमासिक, सहामाही किंवा वार्षिक परतावा देतात. डेट म्युच्युअल फंडाच्या सिस्टिमेटिक विड्रॉवल प्लान (एसडब्ल्यूपी) यांचाही गुंतवणुकीसाठी विचार होऊ शकतो. ज्या डेट योजना दर्जेदार कंपन्यांच्या ‘एएए’ रेटेड पेपर्समध्ये गुंतवणूक करतात, त्या म्युच्युअल फंडातच गुंतवणूक करावी. डेट हायब्रिड योजना चांगल्या आहेत. या 65 ते 90 टक्के जमा झालेली रक्कम सरकारी बॉण्ड्समध्ये गुंतवितात. तसेच ‘एएए कॉर्पोरेट पेपर्स’ही चांगला पर्याय ठरू शकतो.
– शशांक गुळगुळे