रुक्मिणीला पाहून प्रसन्न झालेल्या श्रीकृष्णांनी हसत हसत तिला म्हटले
लावण्ययुक्त समर्याद। सस्मित लक्षूनि मुखारविंद। भीमकीवदनें रुचिर शब्द । करी विनोद परिसावया । वसनाभरणीं विराजमान । गुणलावण्यें विनीत पूर्ण। तथापि होसी बुद्धिहीन । वदे भगवान या आशयें। अवो वैदर्भी राजपुत्री । जितलोकत्रयलावण्यगात्री। कोटि कंदर्प असाम्य वत्रीं। राकारात्रिप्रिय असतु । राजपुत्रि या संबोधनें । विनय लावण्य नृपजाचिन्हें। परंतु न्यूनता चातुर्यगुणें । आम्हांकारणें वाटतसे। बुद्धिमंदता माझे ठायीं । म्हणसी देखिली कोणे विषयीं । तरी ते कथितों श्रवणीं घेईं । विषाद हृदयीं न धरूनी । इंद्र वरुण यम कुबेर। इत्यादि लोकपाळ विभवें थोर । अपर तयांचेचि अवतार । ऐश्वर्यधर नृपति जे। रूपें जिणती अश्विनीकुमरां । द्रविणें न गणिती जे कुबेरा। बळपतापें प्रळयरुद्रा। तुळिती जळधरा औदार्यें । महाप्रभावें महानुभाव। विष्णुर्जिगीषे धरिती हाव। तुच्छ करूनि मानव सर्वा । वाहती गर्व आध्यत्वें । ऐसे ऊर्जित सर्व गुणीं । भूभुज पूर्वींच तुजलागूनी। इच्छित असतां त्यां लागूनी । आम्हांलागूनि त्वां वरिलें । म्हणसी पूर्वीं जरी नृपांहीं । मनोरथ इच्छा आपुले ठायीं। केली तथापि वाड्निश्चयीं । न देतां कहीं ते लाहती । तरी तें सर्वही अनुकूल होतें । तेंचि वदतों ऐकें चित्तें । उपेक्षूनि ऐशियातें । वरिलें आम्हांतें अनुचित हें। रुक्मी तुझा अग्रज बंधु । तेणें लक्षूनि स्नेहवादु । वर निर्धारें नेमिला चैद्यु । ऐश्वर्यसिंदु जाणोनी । तदनुकूल मातापितरें। सम्मत पुरोहित सोयरे। वाड्निश्चयें कृतनिर्धारें । गणकविचारें घटितार्थ । एवं अनुकूल सर्वां परी । शाल्बमागध सहपरिवारिं । आले असतां विवाहगजरिं । त्यां त्वां सुन्दरी उपेक्षिलें ।
आर्तभूत नोवरीकाम । नगरा आले नृपोत्तम ।
त्यांतें सांडोनि आम्ही असम । करोनि श्रम कां वरिले ।
परस्परें समान श्रुत । परस्परें समान वित्त ।
परस्परें तुल्य पुरुषार्थ । मैत्रसुहृदार्थ त्यांमाजी ।
आम्ही असाम्य सर्वांपरी । कैसे म्हणसी जरी तूं सुंदरी ।
तेंही कथितों तूं अवधारिं । बरवें अंतरिं विवरोनी ।
श्रीकृष्ण रुक्मिणीला म्हणाले-हे राजकुमारी ! ज्यांच्याजवळ लोकपालांच्यासारखे ऐश्वर्य होते, जे मोठे प्रभावशाली आणि श्रीमंत होते, त्याचप्रमाणे सौंदर्य, औदार्य आणि ताकदीमध्येही जे असामान्य होते, असे राजे तुला इच्छित होते. तुझे वडील आणि भाऊ यांनीसुद्धा त्यांना शब्द दिला होता. जे कामोन्मत्त होऊन तुझे याचक बनले होते, त्या शिशुपाल इत्यादींना सोडून तुझ्या तोडीच्या नसलेल्या मला तू का वरलेस ?
जरासंधसमाराङ्गणीं । बहळभूपाळांपासोनी ।
भय पावलों अंतःकरणीं । सांडूनि अवनीं पळालों ।
समुद्रातें गेलों शरण । बलि÷ांचें द्वेषभाजन ।
विशेषें त्यक्तनृपासन । केंवि त्यां समान तूं गणिसी ।
हे सुंदरी ! जरासंध इत्यादी राजांच्या भीतीने आम्ही समुद्रात वस्ती केली आहे. बलवानांशी आम्ही वैर धरले आहे आणि जवळ जवळ राजसिंहासनही आम्हालामिळण्यासारखे नाही.
Ad. देवदत्त परुळेकर