कोरोना विरोधी युद्धात यश : नाकात केवळ एक थेंब टाकावा लागणार
अमेरिका आणि चीनकडून कोरोनाचा संसर्ग रोखणारी लस विकसित करण्याची चढाओढ सुरू असताना हैदराबाद येथील भारत बायोटेक कंपनीने लस विकसित केली आहे. या लसीचे अमेरिकेत ऍनिमल ट्रायल सुरू झाले आहे. 3 ते 6 महिन्यांपर्यंत चालणाऱया या चाचणीत सुरक्षितता सिद्ध झाल्यास भारतात मानवी चाचणी होणार आहे. 2020 संपण्यापूर्वीच लस वापरासाठी उपलब्ध होऊ शकते.
ही लस नेजल ड्रॉपमध्ये असेल, म्हणजेच लसीचा केवळ एक थेंब नाकात घालावा लागणार आहे. कोरोफ्लू नावाची ही लस कोरोनासह फ्लूचाही उपचार करणार आहे. कोविड-19 चा विषाणू नाकाच्या मार्गे शरीरात प्रवेश करून फुफ्फुसांमध्ये पोहोचतो. याच कारणामुळे लस देण्यासाठी नाकाचा मार्ग निवडण्यात आल्याची माहिती भारत बायोटेकचे मुख्य व्यवस्थापकीय संचालक तसेच संशोधन डॉ. कृष्णा एला यांनी दिली आहे.
एका बाटलीत 10-20 थेंब असणार
कोरोफ्लू लस मल्टी डोज व्हॅक्सिनच्या रुपात तयार करण्यात येणार आहे. म्हणजेच एका बाटलीत (बाइल) 10 किंवा 20 थेंब असतील तसेच यामुळे त्याच्या वाहतुकीला यामुळे सुलभता प्राप्त होणार आहे. ग्रामीण भागांमध्ये अंगणवाडी किंवा आशा सेविका आरोग्य विषयक जागृतीचे काम करत असतात, त्या लस टोचू शकत नसल्याने ही लस देण्याची प्रक्रिया सुलभ असणे आवश्यक असल्याचे त्यांनी म्हटले आहे.
भारतीय कंपनीला अनुभव
भारत बायोटेक कंपनीला हायरिस्क पेंडेमिक व्हॅक्सिन तयार करण्याचा अनुभव आहे. याच कंपनीने जगात सर्वप्रथम एच1एन1 फ्लू, टायफाइड, चिकुनगुनिया, जिकाची लस तयार करण्यासह 16 प्रकारच्या लसी विकसित करत कर्तृत्व सिद्ध करून दाखविले आहे. कंपनीला आतापर्यंत 60-70 क्लीनिकल ट्रायल करण्याचा अनुभव आहे. यात भारतासह बांगलादेश, नेपाळ बरीनोफासो, पॅलेस्टाईन, व्हिएतनाम, जांबिया येथेही क्लीनिकल ट्रायल करण्यात आल्याचे डॉ. एला म्हणाले.
दरवर्षी 30 कोटी डोजची तयारी
मागणीच्या हिशेबाने दरवर्षी 30 कोटी डोज तयार करण्याची कंपनीची तयारी आहे. भारतात रेस्पिरेट्री पॅथोलॉजी संशोधनात फारसे कार्य होत नाही. देशात ऍनिमल ट्रायल आणि जीन सिंथेसिस सुविधा नसल्याने लसीची चाचणी अमेरिकेत करावी लागत आहे. जगातील सर्वात प्रसिद्ध जपानी वायरोलॉजिस्ट योशीहीरो कवाओका आणि अमेरिकेच्या विस्कॉन्सिन मेडिसीन विद्यापीठासोबत कंपनीने करार केला आहे. योशीहीरो फ्लू व्हॅक्सिनचे तज्ञ असून विद्यापीठाच्या इन्फ्लूएंजा रिसर्च लॅबमध्ये ऍनिमल ट्रायलसाठी उच्चस्तरीय बायोसेफ्टी सुविधा उपलब्ध आहे.
प्रारंभिक यश
योशीहीरो यांनी एम2एसआर नावाची लस तयार केली असून त्याद्वारे शरीरात फ्लू विरोधात प्रतिकारक शक्ती निर्माण होते. त्यांच्या प्रयोगशाळेतच एम2एसआर मध्येच सार्स कोव-2 चा जीन सीक्वेंसही जोडण्यात आला आहे. सार्स कोव-2 विषाणूच कोविड-19 संसर्गाचे कारण आहे. अशाप्रकारे ही नवी लस कोरोना विषाणूच्या विरोधातही प्रतिकारक शक्ती निर्माण करणार आहे. नव्या लसीच्या ऍनिमल ट्रायलकरता आवश्यक विशेष उंदिर देशात उपलब्ध नाहीत. अमेरिकेतून त्यांची आयात करण्यास दोन वर्षांचा कालावधी लागता असता, याच कारणामुळे चाचणीसाठी लस अमेरिकेत पाठविण्यात आल्याचे डॉ. एला यांनी म्हटले आहे. लस तयार करण्याचे काम अत्यंत जटिल आहे. अमेरिका आणि युरोपमध्ये केवळ दोनच कंपन्या आहेत. तर आफ्रिकन देशांमध्ये एकही लस निर्माण करणारी कंपनी आहे. आशियात केवळ चीन आणि दक्षिण कोरियात (2) कंपन्या आहेत. लस तयार करण्याची प्रक्रिया अत्यंत दीर्घ असून याकरता प्रचंड मोठी गुंतवणूक लागते. रोटा विषाणूची लस विकसित करण्यास 17 वर्षे लागली होती असे त्यांनी सांगितले.