सागर जावडेकर/ पणजी
दोन कॉलेज मित्र एकत्र आले आणि त्यांनी शून्यातून विश्व निर्माण केले. गोव्याच्या औद्योगिक इतिहासात त्यांची खरोखरच नोंद द्यावी, असा हा प्रकार! जिद्द, चिकाटी, कोणत्याही परिस्थितीला तोंड देण्याची धमक आणि एवढेच नव्हे तर अनेक वर्षे विविध संकटानाही वेळप्रसंगी तोंड देत समविचाराने पुढे गेले. त्यामुळे छोटय़ा पत्र्याच्या शेडमध्ये सुरू केलेल्या व्यवसायाने आता गगनभरारी मारून गोव्यात चार ठिकाणी मोठे उद्योग प्रकल्प उभारण्यापर्यंत त्यांनी मजल मारली आहे.
ही यशोगाथा आहे सतिश शिंदे आणि त्यांचे साथिदार कर्टन कुलासो यांची. या दोघांच्या मागे ईडीसी म्हणजे गोवा आर्थिक विकास महामंडळ भक्कमपणे उभे राहिले. या दोघांनीही एकत्र येऊन नोकरी नको आणि इतरांसाठी नोकऱया तयार करण्याचा जणू पणच केला. कैकवेळा व्यवसाय करताना आर्थिक हितसंबंधांमुळे मित्रत्वाच्या संबंधात अडचणी येतात, बाधाही येतात. परंतु त्यांचे वैशिष्टय़ म्हणजे दोघेही समविचारी व एकमेकांशी जोडून घेणारे. कोणताही निर्णय तिघांच्या बैठकीत होतो. त्यांच्यातील असलेल्या समजुतदारपणानेच त्यांनी छोटय़ाशा पत्र्याच्या शेडमधून सुरू केलेला व्यवसाय आज 100 कोटी रुपयांच्या गुंतवणुकीपर्यंत विविध उद्योग निर्माण केले. मडकई, बेतोडा, वेर्णा व सांकवाळ अशा चार ठिकाणी भव्य औद्योगिक प्रकल्पात त्यांची उत्पादने होतात. त्यातील बरीचशी उत्पादने ही विदेशात जातात.
ईडीसीचे चेअरमन सदानंद तानावडे यांच्याबरोबर तसेच ईडीसीचे व्यवस्थापकीय संचालक किरण बाळ्ळीकर यांच्यासमवेत मडकई औद्योगिक नगरीत ऍस्ट्रा मेटल सिस्टिम लि. या कंपनीला भेट देण्याचा योग आला असता या कंपनीचे चेअरमन तथा व्यवस्थापकीय संचालक सतिश शिंदे हे आपल्या दोन्ही सहकारी पार्टनरांबरोबर उपस्थित होते.
एकत्र व्यवसाय करण्याची तयारी
1988 मध्ये सतिश शिंदे यांनी पणजीत शासकीय तंत्रनिकेतनात अभियांत्रिकी डिप्लोमा पूर्ण केल्यानंतर त्यांचे वडील शिंदेंना म्हणाले की, कशाला पाहिजे नोकरीची झंझट, काहीतरी व्यवसाय कर. तेवढय़ात आयडीबीआयने दोन महिन्यांचे प्रशिक्षण आयोजित केले होते. आपण तिथे गेलो. प्रशिक्षण घेतले आणि त्यातून काहीतरी उद्योग सुरू करण्याचा निर्णय घेतला. ईडीसीकडे कर्जासाठी अर्ज केला. आपले मित्र कर्टन कुलासो यांना विचारले असता त्यांनीही एकत्रित व्यवसाय करण्यात तयारी दर्शविली.
लेथ व वेल्डिंग व्यवसायातून थोडा नफा
ईडीसीकडे 2 लाख रू. कर्जाची मागणी केली. ईडीसीने रु. 1 लाख 68 हजारांचे कर्ज दिले. त्यातून बेतोडा येथे एक पत्र्याची शेड उभारली व त्यात आम्ही वेल्डींग व तत्सम अशी कामे हाती घेतली. लेथ मशिन खरेदी केले. आम्ही दर्जेदार कामे करू लागलो. त्यातून आम्हाला चांगला प्रतिसाद मिळाला व थोडाफार फायदाही झाला.
एसीजीएल कंपनीला दिले सुटे भाग
काही महिन्यानंतर होंडा-सांखळी दरम्यान एसीजीएल कंपनी सुरू झाली. त्यांच्या बस बांधणी प्रकल्पाला काही वस्तुंची गरज होती. वेल्डींग करणे किंवा छोटे-छोटे पार्ट्स तयार करून आम्ही ते त्यांना देऊ लागलो. मोठे मोठे पत्रे आणून ते कापून आवश्यक ते सुटे भाग तयार करून त्यांना देऊ लागलो. आमच्या व्यवसायाचा जम बसू लागला. आता आम्हाला नवीन यंत्रणा आणणे आवश्यक होते. नवी शेड उभारणे आवश्यक होते म्हणून ईडीसीकडे 1989 मध्ये 8 लाख रुपये कर्ज घेतले. सतिश शिंदे आपल्या या औद्योगिक यशाची कथा सांगत होते.
आपले वडील चौगुलेमध्ये लेखा अधिकारी होते. आम्ही सांखळीत राहायचो. कुलासोचे वडील दक्षिण मध्य रेल्वेमध्ये होते. सावर्डे येथे ते काम करायचे. आम्ही वर्ष दोन वर्षात आमचा व्यवसाय वाढविला. मोठी शेड घेतली. आम्हाला चांगला प्रतिसाद मिळाला, असे ते म्हणाले.
कंदबसाठी बांधून देतो बसेस
एसीजीएल कंपनीत बस बांधणी चालू होती ते पाहून आम्हीही तशाच प्रकारची कंपनी सुरू करण्याचे ठरविले. युनिटेक नावाची कंपनी सुरू केली. त्यावेळी एसीजीएलमध्ये प्रदीप कोस्टा हे तिथे अधिकारी होते. ते 1995 मध्ये एसीजीएल सोडून आमच्या कंपनीत रुजू झाले. एसीजीएलमधून एडर्वड मोंतेरो 10 वर्षे काम केलेले ते आम्हाला पार्टनर म्हणून 1994 मध्ये कंपनीत आले. अशातऱहेने आम्ही एक पाऊल पुढे टाकले. आजही ही कंपनी यशस्वीरित्या पुढे चाललीय. असे शिंदे म्हणाले. आजही कदंबसाठी अनेक बसेस बांधून आम्ही देत आहोत ते म्हणाले.
एस्ट्रा मेटल कंपनीची झाली स्थापना
सतिश शिंदे यांनी त्यांच्या एरोकोचमध्ये काम करणारे अधिकारी प्रदीप कॉस्टा यांना बोलाविले व 1998 मध्ये एक नवी कंपनी स्थापन करतोय तिचे नाव एस्ट्रा मेटल सिस्टम त्यात पार्टनर म्हणून सहभागी होणार का? असा सवाल करताच तेही राजी झाले आणि आपण तसेच कर्टन कुलासो व प्रदीप कोस्ता अशा तिघांनी मिळून ऍस्ट्रा मेटल सिस्टिम प्रा. लि. या कंपनीची स्थापना केली. यातर्फे मडकईत उभारलेल्या भव्य शेडमध्ये आम्ही एटीएमची बॉक्स देखील बनवितो. इटलीहून यंत्रणा आणलीय. 1998 मध्ये कंपनी सुरू केली खरी परंतु 99 व 2000 पर्यंत बरेच तोटय़ात गेलो. ईडीसीची प्रथमच थकबाकी राहिली.
गोव्यात विशेषतः वेर्णा तेथे आलेल्या टाटा कॉम्पुटर्स, कोनिया सिमेन्स इत्यादी कंपन्यांना आम्ही आवश्यक त्या वस्तू आमच्याकडे बनवून पुरवू लागलो. 2001 नतंरच हळूहळू व्यवसाय पुढे वाढवत गेलो. 2003मध्ये आम्ही पूर्वपदावर आलो. मोठय़ा प्रमाणात कर्जाचा डोंगर होता मात्र डगमगलो नाही.
1988 मध्ये युनिटेक पासून सुरू झालेला शिंदे यांचा हा प्रवास ही एक यशस्वी गाथाच म्हणावी लागेल. ईडीसी व बँकातून कर्ज घेतल्यानंतर व पार्टनर असताना देखील उद्योग यशस्वी करता येईल याचे हे मूर्तीमंत उदाहरण आहे.
शिंदे यांनी युनिटेकपासून आतापर्यंतच्या उद्योग क्षेत्रात केलेला प्रवास विविध अनुभवांसह आहे. अलिकडच्या काळात 28 फेब्रु. रोजी ईडीसीतून मोठय़ा प्रमाणात कर्ज घेतले आणि दुसऱयाच आठवडय़ात लॉकडाऊन सुरू झाले. कामकाज पूर्णतः ठप्पच ! तीन महिने सारे बंद. नुकसान सोसावे लागले खरे ! परंतु आताशा नव्याने विदेशातून ऑर्डर येत आहेत व आम्हालाही आत्मविश्वास आला, असे ते म्हाणाले.
आज नव्याने उद्योग क्षेत्रात पदार्पण करू पाहणाऱयांना निश्चितच सतिश शिंदे, कर्टन कुलासो, प्रदीप कोस्टा यांच्याकडून बरेच काही शिकता येईल.