रुक्मिणी श्रीकृष्णाला पुढे म्हणते –
बळिनामें बोलिजे पूजा । तुम्हां जे अर्पिती बरवे वोजा ।
परस्परेंचि गरुडध्वजा । प्रियतम ते तुम्हां त्यांसि तुम्ही । विद्याधनबळें मदाढ्य मूढ । प्राणतर्पक विषयीं रूढ ।
ते कैं जाणती हृदयस्थ गूढ । अंतक प्रौढ मदर्ता ।
आढ्यपनेंचि जे मदान्ध । विषयनि÷ बुद्धिमंद ।
काळात्मया तुझा त्यां बोध । न घदे प्रसिद्ध त्रिवाचा ।
यालागीं निष्किञ्चनजनप्रिय । बोलिलां तैसेंचि सत्य होय । आध्य नेणती तुमची सोय । हाही प्रत्यय प्रत्यक्ष। आढ्य नभजती अकिंचना । ऐशिया अस्पष्टमार्गभजना ।
भजती सकाम ज्या अंगना । त्या दु:खभाजना निरंतर । एवं उभयतां असम घटित । करणें केवळ हें अनुचित । या वाक्मयाचा इत्थंभूत । विवरी अर्थ वैदर्भी ।
रुक्मिणी भगवंताला म्हणते – आपण स्वत:ला निष्किंचन म्हणवता, तेही बरोबर आहे. कारण आपल्याखेरीज दुसरी कोणतीच वस्तू या विश्वात नाही, म्हणून आपल्याला निष्किंचन म्हणायचे ! शिवाय ज्या ब्रह्मदेव इत्यादी देवांची पूजा सर्व लोक करतात, तेच देव आपली पूजा करतात. सर्व
लोकपूज्य अशा त्यांना आपण प्रिय आहात आणि ते आपल्याला प्रिय आहेत. धनाढय़ लोक आपल्याला भजत नाहीत, हे आपले म्हणणेही योग्यच आहे. जे लोक धनाच्या अभिमानाने आंधळे होऊन इंद्रियांना तृप्त करण्याच्या मागेच लागलेले असतात, ते आपले भजन करत नाहीत हे खरेच. कारण आपणच मृत्युरूप आहात, हे ते जाणत नाहीत.
समस्त पुरुषार्थांचें फळ । सुकृतोत्थति जें सुख केवळ ।
तो तूं परमनंदबहळ । आत्मा निर्मळ सर्वगत ।
ऐशिया तुझिया वांछेकरून । सुमति जे जे मुनि सर्वज्ञ ।
सेव्यसेवकभावाभिज्ञं । सुखसंपन्न भजताती ।
ते निष्काम कामरहित । उचित भोगिती तव एकान्त ।
स्त्रीपुम्भावें मिथुनीभूत । सकाम दु:खित सत्यचि हें ।
इहामुष्मिकविषयगोडी । कामिनी कामुक कामनाप्रौढी । रमती ते मग दु:खकोडी । भोगितां घडिघडी रडताती । हेंचि अनुचित सर्वांपरी । यथार्थ स्वामीची वैखरी ।
भिक्षुस्तवनें उगाचि थोरी । ते यावरी परिहरिते।
आपणच चतुर्विध पुरुषार्थ आणि त्यांचे आनंदरूप फलस्वरूप आहात. अशा आपल्याला प्राप्त करण्यासाठी विचारवंत सर्वस्वाचा त्याग करतात.
भगवन ! त्याच विवेकी पुरुषांचा आपल्याशी सेव्यसेवक संबंध असणे उचित आहे. जे लोक स्त्री-पुरुष संबंधाने प्राप्त होणाऱया सुख-दु:खाला वश होतात, त्यांच्याशी आपला संबंध कसा योग्य ठरेल?
नेणोनि न विचारूनि सोय । भीमकी मातें वरिलेंसि काय ।
बुद्धिमंदत्वें दोषद्वय । आरोपिलें जें स्वामीनें ।
ऐका तयाचा परिहार । म्यां जो निर्दोष विचार ।
करूनि धरिला तुमचा कर । तोही प्रकार अवधारा ।
आत्मा सर्वां प्रियतम पूर्ण । तो तूं जगदात्मा श्रीभगवान ।
वृथा नव्हेचि तुझें वचन । मुनि सर्वज्ञ वर्णिती जें।
तूतें जाणोनियां सर्वग । जिहीं केला दंडत्याग ।
तव वर्णनीं वेंठले चांग । समरसरंग लाहूनी ।
Ad. देवदत्त परुळेकर