कोशलनरेश नग्नाजित कृष्णाला म्हणाला-प्रभो! आपण सर्व गुणांचे निवासस्थान आहात. आपल्या वक्षस्थळावर लक्ष्मी नित्य वास करते. माझ्या कन्येसाठी आपल्याहून श्रे÷ असा दुसरा कोणता वर असू शकेल बरे? परंतु हे यदुश्रे÷ा, आम्ही पूर्वीच याविषयी एक पण केला आहे. कन्येसाठी योग्य वर शोधण्याकरता पुरुषांच्या सामर्थ्याची परीक्षा घेण्यासाठीच आम्ही असे केले आहे.
ऐसें म्हणोनि श्रीकृष्ण हातीं ।
धरूनि उठिला कोसलनृपति ।
माडियेवरूनि तया प्रति ।
वृषभशाळा दाखविली ।
सातही वृषभ कृतान्तकल्प ।
अपेट अशिक्षित दुर्दर्प ।
यांतें दमावया अनाटोप ।
भंगिले नृप बहु यांहीं ।
विषाणप्रहारिं भेदिलीं गात्रें ।
थदका मारूनि चूर्ण शरीरें ।
होऊनि नृपात्मज माघारे । गेले काविरें घेऊनियां ।
ऐशा नृपसुतांच्या गति । ऐकोनि कन्यावरणीं पुढती ।
कोण्ही हांव न धरिती चित्तीं । समय श्रीपति तो ऐसा ।
न दमितां हे वृषभ सप्त । कन्या अर्पू मानूनि आप्त ।
तरी प्रतिज्ञाभंगदोषें लिप्त । हें गुज गुप्त तुज कथितों ।
प्रतिज्ञाभंग न घडे मज । जामाता जोडे गरुडध्वज ।
कन्यामनोरथ पुरती सहज । तैं नाचेन भोज आनंदें ।
भो भो यदुकुळनंदना । तूं या वृषांच्या करिसी दमना ।
तरी मी अर्पीन कन्यारत्ना ।
जे सोयरा जुना जुनाट ।
माझिये कन्येसि अभिमत वर ।
तूं एक सर्वज्ञ जगदीश्वर ।
तुझिये परीक्षेचा विचार । न लगे इतरां सम करणें ।
जे श्री ईश्वरातें जन्मवी । सर्वज्ञत्वादि लेणें लेववी ।
पुढती थापटुनियां निजवी । कैवल्यपदवीमाजिवडी ।
ते पूर्णश्रियेचा तूं पति । सामान्य श्रिया दास्य करिती ।
कन्या अर्पितां त्या तुज प्रति । पूर्वज नाचती आनंदें ।
माझे पुरवूनि मनोरथ । मत्कन्येचे पुरविजे आर्त ।
वृषभ दमूनि मम जामात । होऊनि सनाथ मज कीजे ।
नग्नाजित कृष्णाला घेऊन त्याच्या वृषभशाळेच्या वरच्या मजल्यावर गेला व तेथून प्रत्यक्ष यमाप्रमाणे असणारे ते सात बैल दाखवून कृष्णाला म्हणाला-हे वीरश्रे÷ा! आमचे हे सात बैल माजलेले असून कोणालाही न आवरणारे आहेत. पुष्कळशा राजकुमारांना यांनी घायाळ करून त्यांचा पराभव केलेला आहे. त्यामुळे घाबरून त्यांना वेसण घालण्याकरिता आता कोणी पुढेच येत नाही. आता यांना कोणी वेसण न घालताच मी त्याला माझी कन्या दिली तर माझ्या प्रतिज्ञेचा भंग होईल. हे श्रीकृष्णा! आपणच जर यांना वेसण घातलीत, तर हे लक्ष्मीपते मी आनंदाने नाचीन. आपणच आमच्या कन्येसाठी योग्य वर आहात. आपणाला मी माझी कन्या अर्पण केली तर आमच्या पूर्वजांनाही अत्यंत आनंद होईल. माझ्या कन्येचीही आपणाशीच विवाह करण्याची आर्त इच्छा आहे, ती आपण पूर्ण करावी.
ऐसा प्रतिज्ञासमयनिगम । श्रवण होतांचि पुरुषोत्तम ।
कंचुकपल्लवीं परिकरोत्तम । बांधोनि सन्नद्ध जाहला।
कास कासिली मालगांठी । मस्तकीं बांधली वीरगुंठी ।
माळा खोवूनियां परवंटी । स्वयें जगजेठी उठावला । देवदत्त परुळेकर