सातारा / प्रतिनिधी :
वाई तालुक्यातील लोहारे येथील माळावर पुरातन ऐतिहासिक बारवेचा शोध भटकंती सह्याद्री परिवाराच्या कार्यकर्त्यानी घेतला. ही बारव चावीच्या आकाराची असून पेशवे कालीन विहिर असण्याची शक्यता भटंकती सह्याद्री परिवाराचे रोहित मुंगसे, सौरभ जाधव यांनी व्यक्त केली आहे.
वाई तालुक्यातील लोहारे हे गाव पालपेश्वर लेण्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. परंतु, या गावाच्या माळरानावर एक अपरिचित पुरातन बारव बांधलेली आहे. एकाच बाजूने, उतरण्यासाठी मार्ग असलेल्या विहिरीला नंदा बारव असे म्हणतात. ही बारव नंदा प्रकारातील असून हिला चावीच्या आकाराची सुद्धा बारव असे म्हटले जाते. ही बारव पूर्वाभिमुख असून, पूर्वेकडून 3 फुटाच्या अरुंद जिन्यातून विहिरीत उतरण्यासाठी 40 पायऱ्यांचा मार्ग आहे. विहिरीचा गोलाकार व्यास 12 फुटाचा असून, बारवेची एकूण लांबी 35 फुट आहे. संपूर्ण बारवेचे बांधकाम चुना आणि दगडी चिऱ्यामध्ये झालेले असून, विहिरीच्या वरील संरक्षक भिंती या पक्क्या विटांच्या बांधकामातील आहेत. या बारवेमध्ये सद्यस्थितीत पाणी उपलब्ध असून, विहिरीत कुठेही शिल्प अथवा शिलालेख कोरलेला आढळतात नाही.
भारतात अशा प्रकारातील एकूण 23 हजार बारव आहेत. या बारवेच्या बांधकामावरून असे वाटते, की पेशव्यांच्या उत्तर काळात वाईच्या रास्ते सरदारांनी ही बारव बांधली असावी. माळरानावरचं बारव बांधण्याचं प्रयोजन का असावं? असा प्रश्न पडतो. पण या विहिरीवर कुठेही मोट लावण्यासाठीचे अवशेष दिसत नाहीत. म्हणजे पूर्वीच्या काळी या विहिरीचा उपयोग फक्त पिण्याच्या पाण्यासाठी करत असावेत. पूर्वीच्या काळी वाई भागातून भोर आणि खंडाळा भागांत जाण्यासाठी येथून पर्यायी मार्ग असावा. तसेच या मार्गाने दळणवळण आणि तत्कालीन सैन्य त्यांचे घोडे सुद्धा प्रवास करीत असावेत. आत्ता सुद्धा लोहारे मधून डोंगर वाटेने मांढरदेव पठारावर जाता येते. तसेच सासवड आणि भोर भागातील काही पालख्या कृष्णेच्या भेटीला अजूनही या मार्गे येतात. थोडक्यात, पूर्वीच्या राज्यकर्त्यांनी या मार्गातील राबता बघता. वाटसरूंसाठी, सैन्यांसाठी, घोड्यांसाठी या बारवेची निर्मिती केलेली असावी, अशी माहिती मुंगसे व सौरभ जाधव यांनी दिली.