मॅडम, माझी मुलगी रीमा खूप हुशार आहे. परंतु अलीकडे काय झाले आहे तेच कळत नाही. ऑनलाईन अभ्यास नकोच म्हणते. गेले आठ दिवस तिने लेक्चर अटेंड केली नाहीत. त्याचे कारण काय ते कळत नाही. तिच्याजवळ बोलण्याचा खूप प्रयत्न केला परंतु ती बोलतच नाही. नुसती रडते आहे. काय करावे सुचत नाही. अचानक असं काय झाले असेल की रीमा लेक्चर अटेंड करणं नको म्हणते?कुणाशी भांडण नाही, वाद नाही. खरंतर तिचा तो स्वभावच नाही. अभ्यास आणि आपण.. इतकी एकाग्र होणारी मुलगी. पण आता ऑनलाईन लेक्चर नकोच म्हणते.
या काळात दुसरा काही पर्यायही नाही. रोज तासिका पाहिल्या नाही तर अभ्यास कसा होणार? मॅडम मला खूप टेन्शन आलंय. काय करावं सुचत नाही. प्लीज.. काहीतरी करा.. रीमाची आई अगदी काकुळतीला येऊन बोलत होती. हो..पाहुया काय करता येईल. तुम्ही काळजी करू नका. दुसऱया दिवशी त्या रीमाला घेऊन आल्या. रीमाला बोलतं करणं ही एक टास्कच होती. अगदी सुरुवातीला थोडा हलका फुलका संवाद साधत रीमा कम्फर्टेबल झाल्यावर हळूहळू काही गोष्टी उलगडत गेल्या. रीमाला ऑनलाईन शिकण्यामधे अडचण नव्हती परंतु कॅमेरा ऑन केल्यानंतर ती काही वेगळी दिसते हे तिच्या मनावर कोरलं गेलं
होतं.
एकदा मित्र मैत्रिणींच्या ऑनलाईन गेट टुगेदरमधे सारे खूप दिवसांनी एकमेकांना भेटत होते. गप्पा रंगात आल्या होत्या. खूप दिवसांनी ऑनलाईन का होईना परंतु साऱया ग्रुपची भेट होत असल्याने सगळेच उत्साहात होते. गप्पा, थट्टा, एकमेकांची चौकशी हे सुरू असताना रीमाच्या एका मैत्रिणीने तिला विचारले, ‘ए…रीमा..तू अशी काय दिसतेस. चेहरा काही वेगळाच झालाय तुझा.. कित्ती लठ्ठ झाली आहेस..
रीमा-हो. वजन वाढलं आहे थोडं. माया-चांगलंच वाढलेलं दिसतं..चेहरा वेगळाच दिसतोय तुझा. रीमा वजन वाढलं की वाढलंच बघ. ते कमी करायला खूप कष्ट घ्यावे लागतील.
मीनू-असू दे गं माया..बोअर लेक्चर देऊ नको तिला. एकतर इतक्मया दिवसांनी भेटतोय आपण..वाढलं वजन तर वाढू दे. जरा खात्या-पित्या घरची वाटतेय आता ती.. असे म्हटल्यावर सगळे हसले. खरंतर तिला दुखावणे हा कुणाचा उद्देश नव्हता परंतु मित्रमैत्रिणींचे हे चिडवणे नकळत कुठेतरी आत लागून गेले होते. आपण नीट दिसत नाही. खूपच जाड झालो आहोत. आपला चेहरा खूपच ओबडधोबड झाला आहे.
कॅमेरा ऑन केला की आता खूप वेगळे दिसणार हा विचार तिला सतत अस्वस्थ करत होता. लेक्चर अटेंड करताना टिचरनी कॅमेरा ऑन करायला सांगितलं तर?? सारे मला हसणार.. पुन्हा कुणी काही बोलले तर ही भीती कुठेतरी मनात होती. परिणामी ती ऑनलाईन लेक्चर्स चुकवू लागली.
रीमासारखीच त्या दिवशी भेटायला आलेल्या स्नेहाचीही अवस्था झाली होती. तिचा सावळा रंग तिला अस्वस्थ करत होता. गोऱया व्यक्तींचीच छाप उत्तम पडते, त्यांचे व्यक्तिमत्त्व सर्वांनाच आवडते. आपण तर सावळे आहोत. आपला हा सावळा रंग आपल्या प्रगतीच्या आड येणार अशी समजूत मनामध्ये पक्की झाली होती. परिणामी तिचा आत्मविश्वास कमी झाला होता आणि ती सर्वांपासून थोडी अलिप्त रहायला लागली होती.
सौंदर्याबद्दलचा दृष्टिकोन, त्यांचा स्वतःशी चाललेला संवाद, विचार करायची पद्धत हे सारे वेगळय़ा पद्धतीने संवाद साधत त्यांचे त्यांनाच लक्षात आणून देणे गरजेचे होते. काही सेशन्सनंतर एकंदरच सौंदर्याविषयीचा दृष्टिकोन, विचार, होणारी गल्लत या साऱया गोष्टी त्यांच्या लक्षात आल्या. काही तंत्र आत्मसात करत त्या या अस्वस्थतेतून बाहेर पडल्या.
आपण सुंदर दिसावे असे कुणाला बरे वाटत नाही? लहानांपासून थोरांपर्यंत साऱयांनाच वाटते. परंतु ‘टीन एज’ मध्ये याबाबत अधिकच हळवेपण असते. आपण सुंदर दिसावे असे वाटणे, त्यासाठी प्रयत्न करणेही अगदी स्वाभाविक आहे. परंतु याबाबत काही गोष्टी लक्षात घ्यायला हव्यात. आपण सुंदर असणे-नसणे, आपली शरीरयष्टी हे बऱयाच प्रमाणात अनुवांशिकतेवर अवलंबून असते. त्यामधे तात्काळ बदल करता येत नाही. परंतु योग्य आहार, व्यायाम, त्वचेची योग्य काळजी घेतल्यास आपली त्वचा तजेलदार होऊ शकते. शरीराची मूळ ठेवण जरी बदलता आली नाही तरी ते बेडौल होऊ नये, अंगी चपळता रहावी यासाठी नक्कीच प्रयत्न करता येतो. या साऱयासोबत कपडय़ांची योग्य निवड, रंगसंगती याबाबत सजग राहिले तर सौंदर्य खुलून दिसू शकते.
परंतु, खरेतर सौंदर्याविषयीच्या कल्पना, लावण्यात येणारे निकष, देशकालानुसार, व्यक्तीच्या आवडी निवडीनुसारही वेगवेगळे असतात. कुणाला गोऱया रंगाचे आकर्षण असते, कुणी म्हणते सावळी माणसे अधिक स्मार्ट दिसतात, कुणाला घारे डोळे आवडतात तर कुणाला काळेभोर डोळे भुरळ घालतात. काहींना गोल चेहरा आवडतो तर काहींना उभा चेहरा!! म्हणूनच सौंदर्य हे पाहणाऱयाच्या नजरेत असते असे म्हटले जाते.
त्यामुळे केवळ बाह्यरूप म्हणजे सौंदर्य नव्हे हे लक्षात घ्यायला हवे. आपले विचार, वर्तणूक, कर्तृत्व काय आहे? त्याचे सौंदर्य किती हे पाहणे फार महत्त्वाचे आहे. समजा एखादी व्यक्ती बाह्यरुपाने सुरेख आहे परंतु चेहऱयावर, कपाळावर सतत आठय़ा, वागण्या-बोलण्यात तुसडेपणा, सारखी चिडचिड या गोष्टी असतील तर ती व्यक्ती कुणाला कितीशी आवडेल? याउलट वरकरणी दिसायला देखणे रूप नसलेले परंतु आत्मविश्वासयुक्त हसरा चेहरा, समजूतदारपणा, दुसऱयाला आपलेसे करून घेण्याची क्षमता असणारे व्यक्तिमत्त्व सर्वांनाच भावते. तुमचे कर्तृत्व तुम्हाला सौंदर्य प्राप्त करून देते.
जेमतेम पाच फूट उंची लाभलेल्या शास्त्रीजींनी आपल्या कर्तृत्वाच्या झेपेने भारतीयांच्या मनावर अधिराज्य केले. सिंधुताई सपकाळ, मदर तेरेसा यांच्या आंतरिक सौंदर्याने आणि कर्तृत्वाने जगाला आपलेसे केले. त्यांचे ते तेज चेहऱयावर झळकतेच. वरकरणी बाह्यरूपाचाच प्रभाव पडतो असे वाटत असले तरी आपण जे रूप घेऊन जन्माला आलो आहोत त्याचा स्वीकार करून खऱया अर्थाने आपला ‘स्व’ ओळखणे, मनाची उत्तम मशागत करत..आत्मविश्वास संपादन करून आंतरिक सौंदर्य जपत कर्तृत्वाचे सौंदर्य कसे खुलेल हे पाहणे महत्त्वाचे आहे.
याबाबत अब्राहम लिंकन म्हणतात, ‘आपण जन्माला येताना जो चेहरा घेऊन येतो, तो परमेश्वराने दिलेला असतो परंतु नंतर आपला चेहरा बनतो, तो असतो आपण घडवलेला!’ खरंच हे वाक्मय लक्षात ठेवले तर कर्तृत्वाच्या सौंदर्याला बरीच झळाळी येईल हे मात्र निश्चित!
-ऍड. सुमेधा देसाई