अर्जेन्टिनाची अभेद्य भिंत ! एमिलियानो मार्टिनेझ
अर्जेन्टिनानं नुकताच 36 वर्षांच्या अंतरानंतर पुन्हा एकदा फुटबॉलचा विश्वचषक उचललाय…हा पराक्रम बजावण्याकामी त्यांना लायोनेल मेस्सीइतकाच मोलाचा आधार झालाय तो जबरदस्त गोलरक्षण केलेल्या एमिलियानो मार्टिनेझचा…
2014 च्या विश्वचषकाच्या अंतिम फेरीवेळी ‘तो’ कुटुंबासाठी ‘बार्बेक्यू’ खाद्यपदार्थ बनविण्यात मग्न होता…तर ‘तो’ 2018 साली रशियात फुटबॉलच्या ‘कुंभमेळय़ा’चा आनंद घेत होता स्टेडिमयमधील प्रेक्षक बनून. त्याचवेळी ‘त्यानं’ सोबत असलेल्या भावाला सांगितलं, ‘पुढच्या वेळी मी तिथं मैदानात असेन’…‘त्याचे’ शब्द तंतोतंत खरे ठरले…चार वर्षांनी कतारमध्ये अर्जेन्टिनाचं गोलरक्षण करण्याची जबाबदारी ‘त्यानं’ नुसती समर्थपणे पेललीच नाही, तर अंतिम सामन्यात फ्रान्सच्या हातून विश्वचषक अक्षरशः खेचून आणण्यात लायोनेल मेस्सीइतकीच मोलाची कामगिरी बजावली…एमिलियानो मार्टिनेझ…विश्वचषकातील सर्वोत्तम गोलरक्षक ठरलेला, ‘गोल्डन ग्लोव्ह’ पुरस्कार जिंकलेला खेळाडू…
विश्वचषक जिंकल्यानं आता या 30 वर्षीय खेळाडूचा भरपूर उदोउदो होऊ लागलाय. पण 2010 मध्ये वयाच्या 18 व्या वर्षी दक्षिण अमेरिकेतून इंग्लंडमध्ये दाखल झाल्यानंतर एक दशकाहून अधिक काळ त्याच्यावर प्रसंग आला होता तो ‘लोन’वर एका क्लबमधून दुसऱयाकडे रवाना होण्याचा, राखीव खेळाडूंच्या रांगेत बसून राहण्याचा…देशातर्फे खेळण्याच्या बाबतीत देखील त्याला प्रतीक्षा करावी लागली ती अशीच…संयमाचं फळ काय असतं त्याचं मार्टिनेझ मूर्तिमंत उदाहरण !
2 सप्टेंबर, 1992 रोजी जन्मलेल्या एमिलियानो मार्टिनेझचं कुटुंब गरिबीशी झुंजणारं…2008 मध्ये अर्जेन्टिनाचा क्लब ‘इंडिपेंडिएंट’मधून त्यानं आपल्या कारकिर्दीची सुरुवात केली. 2010 मध्ये ‘आर्सनल’शी तो करारबद्ध झाला खरा, पण मार्टिनेझनं लंडनमधील आपला बहुतेक वेळ ‘लोन’वर ‘लोअर डिव्हिजन’मधील या क्लबमधून त्या क्लबामध्ये दाखल होत घालविला. ‘प्रीमियर लीग’मध्ये ‘ऑक्सफर्ड युनायटेड’चा खेळाडू म्हणून त्यानं पदार्पण केलं ते मे, 2012 मध्ये मोसमाच्या अंतिम सामन्यात पोर्ट व्हॅलेविरुद्ध. त्यानंतर तो ‘शेफिल्ड वेन्सडे’, ‘रॉदरहॅम युनायटेड’, ‘वॉल्व्हरहॅम्प्टन वांडरर्स’ आणि ‘रीडिंग’सारख्या इंग्लंडमधील अनेक क्लबांच्या तंबूत दाखल झाला. त्यानं स्पेनमधील ‘गेटाफे’साठीही आपलं कौशल्य दाखवलं…
मार्टिनेझचं नशीब पालटलं ते 2019-20 पासून…याबद्दल त्यानं खरं तर ‘आर्सनल’चा माजी गोलरक्षव लेनो आणि ‘ब्राइटन’चा माजी आघाडीपटू नील मौपे यांचे आभार मानायला हवेत. कारण 2020 च्या जूनमध्ये एका चुरशीच्या सामन्यादरम्यान या दोन खेळाडूंमध्ये झालेली टक्कर त्याला मैदानात आपला हुनर दाखविण्याची संधी देऊन गेली. लेनोऐवजी बदली खेळाडू म्हणून उतरविण्यात आलेल्या अर्जेन्टिनाच्या या खेळाडूसाठी हा ‘आर्सनल’च्या वतीनं तीन हंगामांतील पहिलाच सामना होता आणि त्यामुळं अपेक्षाही कमी होत्या. पण मार्टिनेझनं त्वरित प्रभाव पाडला…
त्याला उर्वरित हंगामात ‘आर्सनल’नं पहिली पसंती दिली अन् त्याच्या गोलरक्षणाचं कौतुकही झालं. ‘एफए कप’च्या फायनलमध्ये चेल्सीला 1-0 नं पराभूत करून जेतेपद पटकावण्यात मार्टिनेझनं संघाला मोलाची मदत केली…परंतु पुढील हंगामात लेनो दुखापतीतून सावरून परतल्यानंतर पुन्हा एकदा राखीव खेळाडूंसाठीच्या बाकावर रवानगी झाली. पण त्याची कामगिरी पाहून ‘ऍस्टन व्हिला’नं त्याच्यासाठी पुढील हंगामात बोली लावली आणि त्यानं 20 दशलक्ष पौंड्सच्या बदल्यात चार वर्षांच्या करारावर स्वाक्षरी केली. त्यानंतर एमिलियानो मार्टिनेझनं मागं वळून पाहिलं नाही…आपल्या पहिल्याच हंगामात क्लबचे विक्रम मोडताना 15 सामन्यांत एकही गोल न स्वीकारण्याचा पराक्रम त्यानं करून दाखविला…यंदा जानेवारीमध्ये ‘ऍस्टन व्हिला’कडील कराराच्या 2027 पर्यंतच्या विस्तारावर स्वाक्षरी केलेली असली, तरी कतारमधील कामगिरीमुळं त्याला प्रचंड मागणी येऊ शकते…
इंग्लंडमध्ये बजावलेल्या लक्षणीय कामगिरीनंतरही मार्टिनेझला जवळपास वर्षभर अर्जेन्टिनाकडून खेळण्याची संधी मिळाली नाही. 2011 मध्ये सर्वप्रथम त्याला नायजेरियाविरुद्ध खेळण्यासाठी बोलावणं आलं होतं ते ऑस्कर उस्तारीची जागा घेण्यासाठी. त्यानंतर तब्बल एक दशक त्याला राष्ट्रीय संघाचं प्रतिनिधीत्व करण्याच्या बाबतीत प्रतीक्षा करावी लागली…एमिलियानो देशातर्फे खेळण्यासाठी मैदानात उतरला तो गेल्या वर्षी 3 जून रोजी चिलीविरुद्धच्या विश्वचषक पात्रता सामन्यात आणि काही दिवसांतच अर्जेन्टिनात त्याचा जयजयकार सुरू झाला. त्याला कारण ‘कोपा अमेरिका’ स्पर्धा…तिथं त्यानं एकटय़ानं संघाला चषकापर्यंत नेलं असं म्हटल्यास वावगं ठरणार नाही. तो गोलपुढं पोलादी भिंतीसारखा उभा राहिला आणि ब्राझीलचा नेमार, कोलंबियाचा जेम्स रॉड्रिग्ज, चिलीचा विदाल यासारख्या दिग्गज खेळाडूंना देखील त्याला भेदता आलं नाही…
‘कोपा अमेरिका’च्या उपांत्य फेरीत कोलंबियाविरुद्धचा सामना पेनल्टी शूटआऊटमध्ये गेल्यानंतर मार्टिनेझची कसोटी लागली होती. पण त्यानं राष्ट्राला निराश केलं नाही अन् तीन ‘पेनल्टी शॉट्स’ निष्फळ ठरविले. संपूर्ण स्पर्धेत ‘पेनल्टी’वरील चार फटके तसंच चार आक्रमणं त्यानं परतवून लावली. त्यापैकी एक ‘सेव्ह’ ब्राझीलविरुद्धच्या अंतिम सामन्यातला…‘कोपा अमेरिका’च्या जेतेपदाच्या बाबतीत 1993 पासून पडलेला दुष्काळ अर्जेन्टिनानं त्यासरशी संपविला. एमिलियानो मार्टिनेझला या कामगिरीसाठी त्या स्पर्धेतील ‘गोल्डन ग्लोव्ह’ पुरस्कार मिळाला. सदर पुरस्कार जिंकणारा तो अर्जेन्टिनाचा पहिला गोलरक्षक!
– राजू प्रभू
फ्रान्सविरुद्ध अप्रतिम ‘सेव्ह’…
फ्रान्स व अर्जेन्टिनाच्या अंतिम सामन्यात 120 मिनिटांचा टप्पा संपून वेळ पूर्ण झाल्याची शिट्टी वाजायला अवघे 20 सेकंद बाकी…परिस्थिती 3-3 अशी बरोबरीत अडकलेली…तेव्हाच विलक्षण जोर चढलेल्या फ्रान्सच्या बचावफळीतून हाणण्यात आलेला चेंडू त्यांचा बदली खेळाडू रँडल कोलो मुआनीजवळ पोहोचला. मुआनीनं योग्य क्षणाची वाट पाहून तो फटकावला तेव्हा खरं तर गोलरक्षक मार्टिनेझ त्याला रोखण्यासाठी जवळ सुद्धा नव्हता. तरीही त्यानं वेगानं हात रूंदावत, पाय फाकवत संपूर्ण शरीरच आडवं येईल अशा पद्धतीनं झोकून दिलं. मुआनीची हाफ-व्हॉली त्याच्या डाव्या पायाच्या बुटावर आदळली अन् निर्णायक गोल होता होता वाचला…काही विश्लेषकांनी आजवरच्या सर्वोत्तम ‘सेव्ह्स’पैकी एक अशा शब्दांत त्याचं वर्णन केलंय…
पेनल्टी शूटआऊटमधला ‘हीरो’
मार्टिनेझनं विश्वचषकाच्या पेनल्टी शूटआऊटमध्ये चार फटके अडविले. दोन अंतिम फेरीत आणि दोन उपांत्यपूर्व फेरीत…नेदरलँड्सविरुद्धच्या पेनल्टीवर 4-3 फरकानं जिंकलेल्या सामन्यात त्यानं त्याच्या नेहमीच्या मानसिक दडपण आणण्याच्या युक्त्या वापरत व्हर्जिल व्हॅन डिजिक आणि स्टेफन बेरहर्श यांचे प्रयत्न उधळवून लावले, तर फ्रान्सविरुद्ध किंग्सले कोमनची स्पॉट-किक अप्रतिमरीत्या अडविली. शिवाय पेंच खेळाडू ऑरेलियन चौआमेनीचा फटका दिशाहीन ठरण्यास कारणीभूत ठरले ते त्याचेच हातखंडे…त्यापूर्वी सौदी अरेबियाविरुद्ध दोन गोल स्वीकारावे लागल्यानं पराभूत झालेल्या अर्जेंटिनावर साखळी फेरीतच विश्वचषकातून गारद होण्याचा धोका लटकत होता. मात्र त्यानंतर अर्जेंटिनानं अशी पुन्हा चूक केली नाही अन् मेक्सिको व पोलंडविरुद्धच्या सामन्यांमध्ये मार्टिनेझनं एकही गोल होऊ दिला नाही…
शिस्तबद्ध आहार…
6 फूट 3 इंच उंचीचा एमिलियानो मार्टिनेझ इतर ‘स्टार’ फुटबॉलपटूंप्रमाणेच शिस्तबद्ध आहार घेतो आणि सहसा त्यापासून दूर जात नाही. त्यात भरपूर प्रथिनं, चांगल्या प्रमाणात ‘कार्बोहायड्रेट्स’ आणि ‘फॅट्स’चा समावेश…मार्टिनेझला त्याच्या प्रियजनांसह कौटुंबिक पद्धतीचं जेवण घेणं आवडतं आणि सहसा तो भाज्या आणि असं पौष्टिक अन्न पसंत करतो ज्यामध्ये कोणतेही हानिकारक ‘फॅट्स’ किंवा कमी दर्जाचे ‘कार्बेहायड्रेट्स’ नसतात. त्याला भाज्या, फळांचे रस याबरोबर अंडीही आवडतात…
खेळ जुनाच ओळख नवी !: गोल्फ
- ‘गोल्फ’ हा एक वैयक्तिक खेळ असून त्यात ‘टी’वर (म्हणजे चेंडू मैदानापासून किंचित उंचीवर ठेवण्यासाठी वापरला जाणारा एक प्रकारचा प्लास्टिक किंवा लाकडी स्टँड) ठेवलेला चेंडू ‘क्लब’ने ‘होल’मध्ये फटकावला जातो…
- ‘क्लब’ म्हणजे चेंडू फटकावण्यासाठी वापरली जाणारी खास प्रकारची स्टिक, जिला शाफ्ट, ग्रिप व पुढे लाकडी वा लोखंडी मुख असते. ‘वूड्स’, ‘आयर्न्स’, ‘पुटर्स’ आणि ‘हायब्रिड’ असे त्यात प्रकार असतात…
- ‘क्लब’च्या कमीत कमी फटक्यांसह चेंडूला ‘होल’मध्ये टाकणे ही खेळाची मुख्य रचना…
- गोल्फ खेळण्याच्या क्षेत्राला गोल्फ कोर्स म्हणतात. हे मैदान निश्चित आकाराचे नसते. त्याची लांबी आणि डिझाइन भिन्न असतात…
- प्रत्येक गोल्फ कोर्स अनेक ‘गोल्फ होल्स’नी बनलेला असतो. सहसा 18 ‘होल’ असतात, परंतु काही गोल्फ कोर्समध्ये फक्त 9 ‘होल’ असतात…
- प्रत्येक गोल्फर प्रथम ‘टी एरिया’मधून होलच्या दिशेने चेंडू फटकावतो. ‘होल’ लहान गवताच्या गुळगुळीत क्षेत्रावर असतो, ज्याला ‘ग्रीन’ म्हणतात…
- सामान्यतः गोल्फरला ‘ग्रीन’पर्यंत पोहोचण्यासाठी अनेक फटके लागतात. एकदा गोल्फ बॉल ‘ग्रीन’मध्ये पोहोचला की, गोल्फर त्याला ‘होल’मध्ये थेट वा घरंगळत टाकण्यासाठी ‘पुटर’चा वापर करतो.
- ‘होल’मध्ये चेंडू टाकण्यासाठी लागलेल्या ‘स्ट्रोक्स’ची म्हणजेच फटक्यांची संख्या मोजली जाते आणि स्कोअर कार्डवर नोंदविली जाते….
- शेवटी सर्व ‘स्ट्रोक्स’ची बेरीज केली जाते आणि आणि सर्वांत कमी फटके लगावलेला गोल्फर जिंकतो….