आम्हाला लहानपणी भेटलेला सांता मूठभर धान्य घेऊन ढीगभर आशिर्वाद द्यायचा पण त्याची किंमत आता कळतीये. रस्त्यावरचा डोंबारी शिळंपाकं, जुनंपानं घेऊन जगण्याच्या कसरतीचे टेलर्स दाखवायचा पण काही झालं तरी आपण परत उभं राहतोच याची उभारी पेरून जायचा. बोहारीण, पाटा वरवंटा विकणारे, कुल्फीवाले, जत्रेतील पिंगाणी वाले, चक्रामधून पोटाला गुदगुल्या करणारे हजारो सांता खरंतर जगण्याच्या वाटा, त्यातले चढउतार आणि छोटे छोटे आनंद दाखवतात, घेणाऱयाची झोळी दुबळीच असते, याचा प्रत्यय देतात.
लहानपणापासून कोणीही पाहुणे आले की वाटायचे आपल्याला काहीतरी गम्मत आणली असणार, अगदी लिमलेटची गोळी असू दे किंवा पाटीवरची पेन्सिल, खूप मोठा मान मरातब मिळाला असं वाटायचं. या सगळय़ात मामा किंवा मावशी आघाडीवर असायचे. ते म्हणजे माझे त्या वेळेस सांता असायचे. जरा मोठे झाल्यावर शाळेतली जिवाभावाची मैत्रीण तिनं दिलेली चिंचा-बोरं, आवळे फार किमती गिफ्ट असायच्या. कॉलेजमध्ये दिखाऊपणाला, मोठेपणाला महत्त्व आलं. प्रत्येकाचे करियर, नोकऱया, लग्न संसार यात आपण इतके गुरफटलो, व्यवहारी झालो आणि स्वतःला स्वयंभू समजून या सांताला केव्हाच विसरून गेलो. मी सगळेच विकत घेऊ शकतो, मला कशाचीच कमतरता नाही या भावनेतून मी इतक्मया लोकांना दुखवलं की त्याची मोजदादच नाही. अशावेळेस या छोटय़ा छोटय़ा आनंदाला आम्ही शोधायला निघतो. पण लक्षात येतं सांता होणं सोप्प नाही. जी माणसं स्वतःसाठी जगतात त्यांना दुसऱयाच्या मनातले कसे काय कळणार? छोटय़ांच्या भातुकलीतले पदार्थ जसे तृप्तीचे ढेकर आणतात तसं काहीसं इथे घडायला लागतं. कुणासाठी एखादं चित्र, तर कुणासाठी आवडीचा पदार्थ, कुणासाठी एखादी नजर तर कधी पाठीवरचा आश्वासक हातसुद्धा आयुष्य उभं करणारा ठरतो.
खरंतर असे सांता आपल्याला आयुष्याच्या अनेक वळणावर भेटत असतात, पण आपण एकतर त्यांना ओळखत नाही किंवा त्यांना आपण जाणीवपूर्वक टाळतो. आपल्या नोकरीसाठी शब्द टाकणारे, अŸडमिशनला मदत करणारे, आजारपणात आर्थिक, मानसिक आधार देणारे, नात्याचे नसणारे कितीतरी जण असतातच की, त्या सगळय़ांची आठवण मनात येऊन जाते आणि आम्ही खऱया अर्थाने या सांताचा प्रवास अनुभवायला लागतो. रूडॉल्फ नावाच्या, समाजाने नाकारलेल्या हरणाची गाडी जोडून तुम्हा आम्हा सगळय़ांचे क्षण आनंदी करणारा हा माणूस बनून तर बघा, प्रत्येकाच्या डोळय़ातले आनंदाचे चांदणे तुमची जगण्याची पायवाट उजळून टाकेल, यात शंकाच नाही. आमच्या देवघरात अशी किणकिणणारी घंटा रोज वाजतेच की पण ती आमच्या कानापर्यंत पोचू देत नाही इतकंच. ज्या दिवशी ती ऐकू येईल त्या दिवशी तुम्ही कोणासाठी तरी आनंदाचे निधान म्हणजेच सांता झालेला असाल.