टेनिससारख्या क्रीडाप्रकाराला वेगळय़ा उंचीवर नेऊन ठेवणाऱया स्वित्झर्लंडचा महान टेनिसपटू रॉजर फेडरर याच्या निवृत्तीच्या घोषणेने एका पर्वाचीच सांगता होत आहे. क्रीडा क्षितिजावरील उदय, बहारीचा काळ, बॅडपॅच, यश, तंदुरुस्तीच्या समस्या अन् अलविदा अशा विविध टप्प्यांतून प्रतिभावान खेळाडूंना जावे लागते. यातील निवृत्तीचा टप्पा हा खेळाडू आणि त्याच्या चाहत्यांकरिताही कसोटीचा आणि भावोत्कट क्षण असतो. त्यातील फेडररची निवृत्ती विशेष चटका लावणारी. मागची दोन दशके त्याने टेनिसचे कोर्ट आपल्या नजाकतदार खेळाने जागवत ठेवले. टेनिसला आजवर अनेक महान खेळाडूंची परंपरा लाभली आहे. ही परंपरा केवळ पुढे नेण्याचे नव्हे, तर ती अधिक समृद्ध करण्याचे काम नजाकतीच्या या बादशहाने केले. त्याने खेळाला सभ्यतेची, सुसंस्कृततेची जोड दिली. विशेष म्हणजे त्याच्या खेळातून त्याच्यातील माणूसपणही अधोरेखित होत असे. त्यामुळे सार्वकालिक श्रेष्ठ टेनिसपटू या नामाभिधानास तो खऱया अर्थाने पात्र ठरतो. टेनिस हा अतिशय वेगळय़ा धाटणीचा खेळ आहे. या खेळासाठी वेगाबरोबरच ताकद, अचूक टायमिंग, फटक्यांमधील वैविध्य अशी अनेक आयुधे भात्यात असावी लागतात. फेडररने त्या पलीकडे जाऊन टेनिसला नवा आयाम देण्याची किमया केली. त्याच्या खेळात एक ऱिहदम, अर्थात नाद, लय, ताल असे. तो टेनिस कोर्टवर उतरे, तेव्हा त्याचे पदलालित्य पाहण्यासारखे असायचे. त्याची रॅकेट कधीच हातोडय़ासारखी क्रूर वाटली नाही. उलट विलक्षण जादुगारीने तो ती वल्हवतोय, असाच भास होई. खेळात रट्टा नव्हता, तर लवचिकता होती. सर्व्हिस, बॅकहँड, फोरहँड, ड्रॉप कोणताही फटका असो. तो सौंदर्याने ओतप्रोत भरलेला असे. एखादे नितांतसुंदर चित्र पाहिल्यानंतर मानवी मन जसे भारावून जाते, तशी भावना त्याचा खेळ पाहिल्यावर मनोमनी दाटे, हे त्याच्या खेळाचे यश होय. वास्तविक, त्याचा अप्रतिम खेळ हा एखाद्या महाकाव्यापेक्षा कमी नव्हता. त्यातील सौंदर्यस्थळांची मोजदाद कशी करायची, हाच मुळी प्रश्न असायचा. उपमा, अलंकारापलीकडच्याच या साऱया गोष्टी असत. 2003 पासून खऱया अर्थाने टेनिसविश्वात हे राजस सुकुमार व्यक्तिमत्त्व झळकू लागले. याच वर्षी त्याने प्रथम विम्बल्डन ग्रँड स्लॅम स्पर्धेवर जेतेपदाची मोहोर उमटविली. त्यानंतरची सलग पाच वर्षे विम्बल्डन जिंकल्याने ग्रास कोर्ट आणि रॉजर हे जणू समीकरण निर्माण झालेले. त्याच्या एकूणच कारकिर्दीचा विचार करता 20 ग्रँड स्लॅमपैकी 8 पदके त्याने या कोर्टवर जिंकली आहेत. त्या अर्थी हिरवळीचा बादशहा ही चाहत्यांकडून मिळालेली उपाधी सार्थ ठरते. विम्बल्डनबरोबरच ऑस्ट्रेलियन व अमेरिकन ओपनवरही त्याने ठसा उमटविल्याचे पहायला मिळते. अनुक्रमे सहा व पाच वेळा त्याने या स्पर्धांची जेतेपदे पटकाविली आहेत. ही निश्चितच असामान्य कामगिरी ठरते. पेंच ओपनमध्ये मात्र त्याला केवळ एकदाच पदकावर समाधान मानावे लागले आहे. 2005 ते 2010 या कालावधीत 19 पैकी 18 ग्रँड स्लॅम स्पर्धांची गाठलेली अंतिम फेरी, सर्वाधिक 237 आठवडे अग्रक्रमावर राहण्याचा विक्रमही त्याच्या नावावर आहे. राफेल नदाल व जोकोविच हे त्याचे समकालीन. मागच्या काही वर्षांत या तिघांमध्येच प्रामुख्याने चुरस पहायला मिळे. त्यात आकडय़ांच्या शर्यतीत काल परवा फेडरर तसा मागे पडलेला. नदालने 22, तर जोकोविचने 21 पदके प्राप्त केली आहे. गेल्या काही दिवसांपासून नदाललाही दुखापतीने ग्रासल्याने तोही आणखी किती काळ खेळेल, हे सांगणे कठीण होय. त्यामुळे जोकोविचकडे सर्वाधिक पदकांच्या शर्यतीत अग्रस्थान मिळविण्याची संधी नक्कीच असेल. हे झाले आकडय़ांचे गणित. किंबहुना, सर्वश्रेष्ठ टेनिसपटू म्हणून विचार करावयाचा झाला, तर फेडरर, नदाल व नंतर जोकोविच अशीच क्रमवारी लावावी लागेल. फेडररचा खेळ जितका लाजवाब तितकाच विशुद्ध नि तंत्रशुद्ध. शिवाय कुठल्या विशिष्ट चौकटीत न बसणारा मुक्त व बहारदारदेखील. त्यात त्याच्या चेहऱयावरचा तो निरागस भाव, लोभसपणा. तो सामना जिंको अथवा हरो. त्याचे टेनिसवरील निस्सिम प्रेम त्यातून झरत राही. जिंकल्यानंतर त्याने कधी उन्माद दाखविला नाही नि हरल्यानंतर कधी आदळआपट केली नाही. त्याने कधीच प्रतिस्पर्ध्याविषयी कटुता, मत्सर दाखविला नाही. कधी कधी त्याचे डोळे डबडबत. त्यातून पाण्याचा धारा वाहत. मात्र, त्यात रडीचा डाव नसे. खेळाप्रतीची पराकोटीची संवेदनशीलता, चाहत्यांविषयीचे प्रेम यातून मुक्तपणे या भावना प्रकट होत. खरे तर फेडररने कधीच कुणाशी स्पर्धा केली नाही. त्याची स्पर्धा स्वतःशीच होती. प्रतिस्पर्ध्याच्या चांगल्या खेळाला तो नेहमी दाद देई. खिलाडूवृत्तीचा विचार केला, तर त्यासम तोच असावा. म्हणूनच नदाल त्याला टेनिसमधील सर्वौत्तम खेळाडू म्हणतो. जोकोविचने ही शालिनता शिकायला हवी. दर्जा, शैलीचा विचार करता त्याच्या जवळपासही कुणी जाऊ शकत नाही. क्रिकेटमध्ये लाराचा खेळ देखणा मानला जाई. अझरचे मनगटी कौशल्य भल्याभल्यांच्या मनात रुंजी घालत असे. हेच देखणेपण घेऊन हा राजस टेनिसपटू तब्बल दोन दशके टेनिसप्रेमींच्या काळजाला हात घालत राहिला. 24 वर्षांत तब्बल 1500 सामने खेळणाऱया या सम्राटाने ऑलिंपिकमध्येही सुवर्णपदक पटकावले आहे. विक्रम तुटण्यासाठीच असतात. आकडेवारीचा विचार करता इतर काही खेळाडू त्याच्या पुढे असतील किंवा भविष्यात आणखी कुणी मोठी मजल मारेल. परंतु, गुणवत्ता, कलात्मकता, प्रतिभा, अभिजातता, सुसंस्कृता, सभ्यता, शालिनता या पातळीवरील त्याची कामगिरी अजरामर असेल. त्याअर्थी रॉजर हा टेनिसमधला माईलस्टोनच. त्याच्यासारखे बनणे, हेच उद्याच्या टेनिसपटूंपुढचे सर्वांत मोठे आव्हान असणार. आज जवळपास अनेक खेळ हे झटपटपणाने झपाटले आहेत. हा झपाटा कितीही कालसापेक्ष वाटला, तरी कलात्मकता जपावीच लागते. फेडररसारखा महानायक हेच सांगतो. लेव्हर कप स्पर्धेतून चाहत्यांस निरोप देण्यासाठी सज्ज असलेल्या या आनंदयात्रीस अलविदा.
Previous Articleकालिदासाचे मेघदूत…एक खंडकाव्य (53)
Next Article महिला हॉकीपटू नमिता टोपो निवृत्त
Tarun Bharat Portal
Parasharam Patil is a versatile content writer, scriptwriter, and content producer at Tarun Bharat Media. Specializes in editorial news, local news entertainment, and political content. His captivating storytelling and deep industry knowledge make him an expert in crafting engaging narratives.