त्वामासारप्रशमितवनोप्लवं साधु मूर्ध्ना
वक्ष्यत्यध्वश्रमपरिगतं सानुमानाम्रकूटः।
न क्षुद्रोएपि प्रथमसुकृतापेक्षया संश्रयाय
प्राप्ते भित्रे भवति विमुखः किं पुनर्यस्तथोच्चैः।।
अर्थः- आपल्या सुरीने वनातील वणवा विझवलेला असल्यामुळे प्रवासामुळे तुला श्रम झाले असल्याने तो तुला आपल्या शिखरावर आनंदाने व कृतज्ञतेने धारण करील. कारण मित्र आश्रयाला आला असता क्षुद्र मनुष्यसुध्दा पूर्वोपकार स्मरून त्याला आश्रय देतो, तर मग अमरकंटकासारख्या थोरांची गोष्ट काय सांगावी?
आम्रकूट म्हणजे अमरकंटक. त्या पर्वताने मेघाला डोक्मयावर घेण्याचे कारण म्हणजे त्याने पर्वतावरील वणवा विझवला. आपण ‘डोक्मयावर घेणे’ या वाकमप्रचाराचा अर्थ खूप कौतुक करणे असा घेतो. इथेही जणू वणवा विझवल्याने आम्रकूट त्याचे कौतुक करतो असे वाटते.
छन्नोपान्तः परिणतफलद्योतिभिःकाननामै-
स्त्वय्यारूढे शिखरमचलः स्नग्धिवेणी सवर्णे
नूनं यास्यत्यमरमिथुनप्रेक्षणीयामवस्यां
मध्ये श्यामः स्तन इव भुवः शेषविस्तारपाण्डुः।।18।।
अर्थः-पिकलेल्या फळांप्रमाणे सतेज दिसणाऱया जंगली आंब्याच्या झाडांनी ज्याच्या सर्व बाजू झाकून टाकल्या आहेत, असा हा पर्वत तेल लावलेल्या केसांच्या वेणीप्रमाणे रंग असलेला तू शिखरावर आरूढ झाला असता खरोखर मध्यभागी काळा आणि बाकीचा भाग पांढरा असलेल्या भूदेवीच्या स्तनांप्रमाणे देवांच्या जोडप्यांना पाहण्यालायक होईल.
देव हे कामुक, विलासी. ते आपल्या कामिनींना घेऊन चालले असता वर वर्णिल्याप्रमाणे पर्वत व त्यांच्या शिखरावर कृष्णवर्णी मेघ पाहून त्यांना त्यात स्तनांचे साम्य दिसणे स्वाभाविक आहे. पण काही टीकाकारांना हे मान्य नाही. पर्वतशिखरावर असलेल्या मेघामुळे त्याला स्तनाशी साधर्म्य दिसले, असे ते म्हणतात. काननाम्र ह्या शब्दावरून कालिदासाच्या वेळी बागायती आंबे वेगळे असावेत असे वाटते. ह्या श्लोकात उत्प्रेक्षा अलंकार वापरला आहे.