विद्यार्थ्यांसाठी भरविले फोंड्यात पुरातन नाण्याचे प्रदर्शन : 150हून अधिक देशातील पुरातन चलनाचा साठा,गोल-चौकनी नाणी , नोटा, स्टॅप, दुर्मिळ बॅचचा समावेश,चौल साम्राज्य…पोर्तुगिजकालीन ते आजच्या चलनातील नाणे-नोटाचा अमुल्य साठा
महेश गावकर /फोंड
पंतप्रधान नरेंद्र मोदीजींनी डिमोनीटायझेशनची घोषणा 8 नोव्हेंबर 2016 रोजी केली. त्या दिवसानंतर प्रत्येक भारतीयांच्या खिशातील पाचशे व हजारांच्या नोटा खोट्या ठरल्या. अशा निश्चलनीकरणाची कोणतीही झळ न बसलेला, बिनधास्त आपल्या संग्राहातील पुरातन जुनी नाणी, नोटा, स्प्टॅम्पपेपर, विविध राज्यातील सरकारी खात्याचे बॅचसह सुमारे 150 देशातील पुरातन चलनाचा साठा वाढविण्dयाभर भर देण्यात मग्न असणारा अवलिया लक्ष्मीपुत्र म्हणजे शेखर गोपी नाईक.
नुकतेच त्यांनी ढवळी फोंडा येथे आपली पत्नी छाया नाईक यांचे माध्यमिक शिक्षण घेतलेल्या खास नाते असलेल्या एस एस समितीच्या श्रीमती इंदिराबाई वि. भट ढवळीकर हायस्कूलच्या विद्यार्थ्यासाठी विविध चलनी नाण्याचे प्रदर्शन भरविले होते. त्dयानिमित्त त्याच्याशी साधलेला संवाद!
शेखर नाईक खाममळ-कुडचडे येथील आहे. आपल्या वडीलोपार्जित किराणा दुकानात अवघ्या दहा वर्षाचा असताना गिऱ्हाईकाने दिलेली नाणी न्याहाळताना लहानपणी त्यांना कुतुहल निर्माण झाले, तरूणपणी तो छंद म्हणून जोपासला आज वयाच्या पन्नासीकडे झुकताना आपल्या संग्रहात सुमारे 150 देशाच्या पुरातन चलनी नाण्याचा सग्रहरूपी अमुल्य संपत्तीचा साठा असल्याचे ते अभिमानाने सांगतात. यामध्ये पहिल्या शतकापासूत ते आजच्या काळात चलनात असलेल्या नोटा, नाण्याचा समावेश आहे.
गोमंतकीय खलाश्याचेही आपल्या साठ्यात महत्वाची मदत
शेखर नाईक यांची मैत्री जहाजावरील पॅप्टन खलाश्यासी आहे. जहाजावरील खलाशांना नाणे गोळा करण्याचा छंद यातून शेखर व पॅप्टनची गट्टी जमल्याचे ते सांगतात. येथून पुढे परदेशी चलनाच्या साठयात भर पडत गेली. आजच्या घडीला 150 विविध देशांच्या नाण्यासह सुमारे 1000 किलो नाण्याचा संग्रह आहे. या नाण्याची जपणूक करताना त्यांनी एखादा प्रिय व्यक्तीचा फेटो अल्बमध्ये जपावा त्याप्रमाणे नाण्याचे 10-12 अल्बम करून ठेवलेले आहे. त्याशिवाय लेमेनेटेड शिटमध्ये गुंडाळून त्याच्या उपयुक्त सविस्तर माहितीसह व्यवस्थित जपणूक केलेली आहे. त्याच्यादृष्टीने ‘महात्मा गांधीजी’च्या चित्रकृती असलेली नाणी लकी असल्याचे ते आवर्जुन सांगताना दिसतात. एखादा देशाच्या नाण्याचा, शिवकालीन मुद्रा, संस्थानिक, आण्याचा हिशोब, पै..पै… पैशाचा हिशोब अशी सर्व माहिती गुगलच्या आगमनापुर्वीपासून त्यानी अवगत केलेली असून आपल्या या छंदाला संशोधनात्मक जोड दिलेली आहे. पुरातन चलनाविषयी माहिती गोळा करण्यासाठी आपल्या पत्नीसह देशातील सर्व राज्यात रेल्वेमार्गे भ्रंमती केली आहे. तेथे दोन-तीन दिवसाच्या मुक्काम ठोकून माहिती गोळा करणे असा मागील कित्येक वर्षापासून उपक्रम राबवित आहे.
नाण्याविषयी माहिती जाणून घ्या – विद्यार्थ्यांना सल्ला
आपण कधी नाणी निरखून पाहिली आहेत का ? या नाण्यावर विविध्यपुर्ण चित्र असतात. नाण्याच्या कलाकुसर व चित्र पाहतात अमुक देशाचे हे नाणे आहेत हे तेवढ्याच विश्वासाने ते सांगतात. आपण व्यवहाराच्या गडबडीत या नाण्याकडे दोन क्षण थांबून बघायला वेळ नसतो. त्यावरील चित्र कलाकुसर याचे निरीक्षण केल्यास त्या देशाबद्दल माहिती हमखास मिळते. यामध्ये एखादा राजसम्राटाची राजमुद्रा, जगभरातील महान नेत्यांची चित्रे तर कधी महत्वाच्या वस्तूचे रेखाटन, गाजलेल्या शिल्पाचे रेखाटन, क्रिकेटर व ऑलिम्पिक खेळाडू याच्या स्मरणार्थ याविषयी माहिती नाण्याकडे पाहून शिकता येते. जगभरातील नाणे, नोटा, त्यावरील कलाकुसर, लिपी संदेश अशा गोष्टीची ओळख व माहिती विद्यार्थ्यानी जाणून घ्यावी असा सल्लाही ते विद्यार्थ्यांना जरूर देतात. प्रदर्शनातून आजच्या युवा पिढीला वेगवेगळया कालखंडातील इतिहास त्यावेळचे चलन याविषयी माहिती मिळते.
गोल, चौकोनी आणे, पै, दमडी ते ए….टू झेड नाण्याचा संग्रह
पहिले राष्ट्रपती, पंतप्रधान, स्वातंत्र्यलढयातील सहभागी झालेले नेते, गिर्यारोहक ऐवढेच नाही तर त्या त्या देशांचे वैशिष्ट्यापुर्ण पक्षी, कासवे, फुले, हत्ती सिंह, अशी निसर्गसंपत्तीही याविषयी माहितीही शेखर तेंडपाठ आहे. सर्वसाधारण नाण्याचा आकार गोल असतो मात्र पुर्वीच्या काही नाण्याचा आकार चौकोनी आहे याचेही येथे दर्शन होत आहे. पोर्तुगीज नाणीही त्याच्याकडे आढळतात. चलनी नाणी जी आज चलनात वापरात येत नसून त्याचा केवळ उपयोग धार्मिक विधीसाठी, देवकृत्यासाठी, एखाद्या शुभ कार्यासाठी लोक करताना दिसतात. आपण जोपासलेल्या छ़ंदातूनच आपण लक्ष्मीची जपणूक करून पुजासेवा करीत आहे असे तो मानतो अशा या लक्ष्मीपुत्राला आमच्या शुभेच्छा!