कोल्हापूर-संजीव खाडे
सोन्याचा मुलामा असलेले दागिने ठेवून लाखो रूपयांचे सोने तारण कर्ज उचलण्याचा प्रकार शाहूवाडी, पन्हाळा तालुक्यात घडला आहे. या प्रकारात एका राष्ट्रीयकृत बँकेसह करवीर तालुक्यातील एक बडी सहकारी बँक, पन्हाळा तालुक्यातील दोन पतसंस्थांचा समावेश आहे. कोल्हापुरातील एका टोळीचा या प्रकरणात सहभाग असल्याची चर्चा आहे. या टोळीतील म्होरक्यांनी गोरगरीब घरातील मुलांच्या नावावर सोने तारण कर्ज प्रकरण करून पैसे उचलले आहेत. टोळीत फूट पडल्याने या प्रकाराची माहिती पुढे आली. दरम्यान, तारण ठेवलेले दागिने बनावट निघाल्याने तारण कर्ज कसे वसूल करायचे? असा प्रश्न संबंधित बँकांना पडला आहे.
शाहूवाडी आणि पन्हाळा तालुक्यात राष्ट्रीयकृत बँकेसह करवीर तालुक्यातील एका बडय़ा सहकारी बँकेच्या शाखा आहेत. त्याचबरोबर पन्हाळा तालुक्यातील नावजलेल्या दोन पतसंस्थांच्या शाखाही शाहूवाडी तालुक्यात कार्यरत आहेत. या शाखांच्या माध्यमातून ग्रामीण भागातील नागरिकांसह शेतकऱयांना कर्ज पुरवठा केला जातो. सोने तारण कर्जही दिले जाते.
सोन्याचा मुलामा दिलेले दागिने तारण
कोल्हापुरातील सानेगुरूजी वसाहत येथील सुजित नामक व्यक्ती आणि गंगावेस येथील एका प्रसिद्ध सराफाचा नातेवाईक (भाऊ) अशा दोघांच्या टोळीने नियोजनबद्ध सोने तारण कर्ज प्रकरणे केल्याची चर्चा शाहूवाडी, पन्हाळा तालुक्यात सुरू आहे. या भागातील गोरगरीब मुलांच्या नावावर कर्ज प्रकरणे करायची. त्यासाठी सोन्याचा मुलामा दिलेले अगदी खरे वाटणारे दागिने तारण म्हणून बँकेला द्यायचे आणि ज्याच्या नावावर कर्ज उचलले आहे, त्याला विशिष्ट रक्कम द्यायची, असा या टोळीचा फंडा आहे.
व्हॅल्युएटर आणि मशिनच्या टेस्टिंगलाही गुंगारा
या टोळीने जे सोने तारण कर्जासाठी जे सोन्याचा मुलामा दिलेले दागिने ठेवले आहेत. ते सोन्याच्या खऱया दागिन्यांसारखे वाटतात. सोने तारण कर्ज प्रकरण करताना बँकेचे, पतसंस्थेचे व्हॅल्युएटर असतात. त्यांच्याकडून दागिन्यांच्या सत्यतेविषयी तपासणी केली जाते. पण त्यांनाही या टोळीला गुंगारा दिला. व्हॅल्युएटरलाही दागिने बनावट असल्याचे दिसून आले नाही, इतर जाड सोन्याचा मुलामा दागिन्यांना देण्यात आल्याचे सांगण्यात येते. त्याचबरोबर बँका, पतसंस्थांकडे सोन्याचे टेस्टिंग करण्याचे मशिन असते. या मशिनमध्येही सोने तारण प्रकरणातील दागिने बनावट असल्याचे दिसले नाही. इतक्या चपखलरित्या सोन्याचा मुलामा देण्यात आला होता. दागिने कट करून (तोडून पाहिल्या शिवाय) पाहिल्याशिवाय ते सोन्याचे आहेत की, नाहीत, हे स्पष्ट होत नाही. त्यामुळे टेस्टिंग मशिनलाही या टोळीने चकविल्याची दबक्या आवाजात चर्चा आहे.
टोळीत फूट पडल्यामुळे प्रकरणाचा वाचा फुटली
सोन्याचा मुलामा असलेले दागिने तारण ठेवून कर्ज उचलण्याचा प्रकार सुरळीत सुरू होता. कोल्हापुरातील सानेगुरूजी आणि गंगावेस येथील व्यक्ती टोळीला व्यवस्थित ऑपरेट करत होत्या. बँका, पतसंस्थांचा अधिकारी, कर्मचारी या प्रकारापासून अनभिज्ञ होता. पण टोळी फूट पडली. पैशावरून, पैशाच्या वाटय़ावरून मतभेद झाल्याने एकमेकांना धमकविण्याचे प्रकार टोळीत सुरू झाले. त्यातून निनावी पत्राव्दारे बनावटगिरीचा हा प्रकार सुरू असल्याची माहिती पोलिसांपर्यंत पोहचविण्यात आली. त्यानंतर पोलिसांनी प्राथमिक चौकशीचा भाग म्हणून बँका, पतसंस्थांना ही माहिती दिल्यानंतर या बनावट सोने तारण कर्ज प्रकरणाला वाचा फुटली.
बँका, पतसंस्थांच्या अधिकाऱयांना तोंड दाबून बुक्यांचा मार
काही सोने तारण प्रकरणात फसवणूक झाल्याची माहिती समजताच राष्ट्रीयकृत बँक, सहकारी बँक आणि पतसंस्था यांच्या अधिकारी आणि कर्मचाऱयांचे धाबे दणाणले आहेत. त्यांनी तपासणी केल्यानंतर सोने तारण कर्जासाठी स्वीकारलेले दागिने सोन्याचा मुलामा दिलेले असल्याचे स्पष्ट झाले. त्यामुळे आता पुढे काय करायचे? या प्रश्न या बँका, पतसंस्थांच्या अधिकाऱयांना पडला आहे. या प्रकरणाची जाहीर वाच्यता करता येत नाहीत, जबाबदारीही झटकता येत नाही आणि सर्वात महत्वाचे म्हणजे सोने तारणावर दिलेले कर्ज वसूल कसे करायचे? असा प्रश्न त्यांच्यापुढे पडला आहे.
टोळीच्या म्होरक्यांना पकडून चौकशी केल्यास सत्य बाहेर
दरम्यान, या प्रकरणी बँका, पतसंस्थांच्या वतीने पोलिसांत तक्रार देण्यासंदर्भात तयारी सुरू असल्याची चर्चा आहे. पोलिसांनी या प्रकरणातील साने गुरूजीतील सुजित नामक म्होरक्या आणि गंगावेस येथील एका सराफाचा भाऊ यांना ताब्यात घेऊन पोलीसी खाक्या दाखविल्यास सत्य बाहेर येईल, पोलिसांनी चौकशी करून संशयितांवर कारवाई करावी, अशी मागणी होत आहे.
प्रकरण दाबण्याचा प्रयत्न
पोलीस चौकशी सुरू झाली तर हे प्रकरण महागात पडेल या भीतीने टोळीतील म्होरक्यांना प्रकरण दाबण्यासाठी प्रयत्न सुरू केले आहेत. त्यासाठी म्होरक्यांमार्फत काहींनी मध्यस्थीही सुरू केल्याची चर्चा आहे.